Berberyna to alkaloid pozyskiwany z rośliny berberys pospolity (łac. Berberis vulgaris). Znana jest w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej od wieków i w dawnych czasach wykorzystywana była głównie do leczenia biegunki i czerwonki oraz przy zapaleniach jamy ustnej i wątroby. Na tę chwilę suplementacja berberyną jest wykorzystywana powszechnie w innych, licznych schorzeniach, a jej skuteczność i mechanizmy działania niejednokrotnie przypominają konwencjonalne leki. [1]
Berberyna – właściwości lecznicze i efekty stosowania berberyny
Berberyna posiada właściwości hipoglikemizujące, dzięki czemu może przynosić pozytywne efekty w leczeniu insulinooporności oraz cukrzycy – szczególnie typu 2. W obu schorzeniach następuje spadek wrażliwości tkanek na działanie insuliny, której głównym zadaniem jest dystrybucja glukozy z krwioobiegu do wnętrza komórek.
Przy zaburzonym działaniu receptorów insuliny hormon ten nie może spełnić swojego zadania, co finalnie skutkuje wysokim poziomem cukru oraz stale rosnącym poziomem samej insuliny. Berberyna pomaga w stymulowaniu wychwytu glukozy w mięśniach, wątrobie i tkance tłuszczowej oraz hamowaniu glukoneogenezy w wątrobie (proces przekształcania nie cukrowych substratów np. aminokwasów w cząsteczki glukozy).
Podobny mechanizm wykazuje metformina – lek powszechnie stosowany w leczeniu wspomnianych schorzeń, którego przyjmowanie często wiąże się z występowaniem licznych i nasilonych efektów ubocznych. Przeprowadzono badania kliniczne, gdzie wykazano, że suplementacja berberyną pomagała w normowaniu glikemii w ciągu dnia oraz w obniżaniu hemoglobiny glikowanej.
W jednym z badań po 2 miesiącach suplementacji berberyną w dawce 1000mg/dzień osiągnięto spadek hemoglobiny glikowanej o 18,1% a porannej glikemii o 25,9% bez występowania skutków ubocznych. [1], [2]
Oprócz tego berberyna wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, które hamują degradację DNA w komórkach i opóźniają proces starzenia organizmu. Dlatego też stosowanie suplementów diety z berberyną zaleca się osobom dążącym do zachowania młodej aparycji jak najdłużej.
Berberyna obniża poziom cholesterolu
Berberyna może być również wykorzystywana jako wsparcie terapii w zaburzeniach lipidowych, tj. zbyt wysokiego poziomu cholesterolu całkowitego i/lub podwyższonego poziomu lipoproteiny LDL. Mechanizmem działania jest zmiana ekspresji wątrobowego LDLR czyli receptora, który wiążę się z lipoproteiną LDL. W podobny sposób oddziaływają statyny – leki powszechnie wykorzystywane w leczeniu hipercholesterolemii i miażdżycy.
W jednym z badań 32 pacjentów, którzy nie otrzymywali innych leków hipolipemizujących, przyjmowali berberyne w dawce 500mg dwa razy dziennie przez 3 miesiące. Zaobserwowano u nich znaczne zmniejszenie poziomu LDL (25% mniej), triglicerydów (35% mniej) oraz cholesterolu całkowitego (29% mniej) po zakończeniu suplementacji. [3]
W badaniu trwającym 2 miesiące 63 pacjentów przyjmowało 2x po 500mg berberyny dziennie lub taką samą dawkę berberyny w połączeniu z symwastatyną w dawce 20mg/dobę. W pierwszej grupie poziom LDL udało się obniżyć średnio o 23,8%. W grupie stojącej terapię łączą poziom LDL spadł średnio o 31,8%. To daje duże nadzieje, szczególnie dla osób u których przyjmowanie statyn wywołuje skutki uboczne. Niemniej jednak potrzeba dalszych badań na znacznie większych grupach uczestników. [4]
Berberyna w walce z chorobami układu sercowo-naczyniowego
W kontekście chorób sercowo – naczyniowych berberyna wykazuje również działanie hipotensyjne. W meta analizie 27 badań wykazano, że leczenie nadciśnienia berberyną wraz ze zmianą stylu życia obniżało poziom ciśnienia krwi bardziej niż sama zmiana stylu życia lub placebo. [4]
W jednym z badań berberyna u pacjentów z nadciśnieniem oraz cukrzycą typu 2 wspierała tradycyjną farmakoterapię do tego stopnia, że doszło do znacznego spadku poziomu markerów biochemicznych uszkodzenia nerek, zmniejszenia stanu zapalnego oraz stresu oksydacyjnego. [5]
Suplementacja berberyną może być również wykorzystywana w leczeniu lub profilaktyce miażdżycy. Mechanizmów działania tej substancji czynnej jest kilka, m,in. wspomniana wcześniej poprawa profilu lipidowego oraz obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Dodatkowo wykazano, że berberyna może wspomagać pracę śródbłonka, którego dysfunkcja jest jednym z ważniejszych patomechanizmów występowania miażdżycy. Berberyna dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym może zmniejszać aktywność reaktywnych form tlenu i tym samym zapobiegać uszkodzeniom śródbłonka i tworzeniu się blaszki miażdżycowej. [6]
Berberyna pomaga w walce z otyłością
Ostatnia ciekawa publikacja stanowiąca analizę badań eksperymentalnych in vitro, na ludziach i na modelach zwierzęcych oceniła skuteczność berberyny i jej wpływ na leczenie otyłości oraz powiązanych z nią konsekwencji metabolicznych. Oprócz wcześniej wspomnianego wpływu na glukoneogenezę w wątrobie, berberyna może modulować różnorodność mikrobioty jelitowej i zmniejszać wchłanianie cholesterolu. [7] Kolejne badanie wskazało na wpływ berberyny na hamowanie różnicowania adipocytów (komórek tłuszczowych), co mogłoby potencjalnie zmniejszyć ryzyko otyłości lub wesprzeć redukcję masy ciała. Na modelach zwierzęcych wykazano również, że berberyna zwiększała ekspresję lipazy tłuszczowej i zmniejszała akumulację trójglicerydów w adipocytach. [8]
Z uwagi na coraz powszechniejsze problemy z PCOS i niepłodnością u kobiet, warto śledzić kwestie wpływu berberyny na efekt terapeutyczny w tych schorzeniach. Jedno z badań wskazało, że stosowanie berberyny i metforminy przed zapłodnieniem in vitro poprawiało wynik ciąży poprzez normalizację parametrów klinicznych, endokrynologicznych i metabolicznych u kobiet z PCOS. Berberyna wykazywała wyraźny efekt i jej suplementacja wiązała się z większą liczbą żywych urodzeń oraz z mniejszym nasileniem skutków ubocznych w porównaniu do metforminy. [9]
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) charakteryzuje się kumulacją trójglicerydów w wątrobie. NAFLD jest ściśle związany z otyłością i jej powiązaniami metabolicznymi, m,in. cukrzycą typu 2 oraz dyslipidemią. Nieleczona NAFLD może przerodzić się w niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), które charakteryzuje się zapaleniem, uszkodzeniem i zwłóknieniem hepatocytów. NASH z kolei może rozwinąć się w marskość i raka wątroby. Potwierdzono przeciwnowotworowe działanie berberyny.
Suplementacja berberyną może pomóc w zmniejszaniu stłuszczenia wątroby – wielokrotnie zostało to udokumentowane w badaniach na modelu zwierzęcym. Może nie tylko zmniejszać gromadzenie się trój glicerydów wewnątrz organu, ale również obniżać stan zapalny i spowalniać włóknienie. Potrzebne są badania kliniczne na dużą skalę, aby ocenić efekty berberyny na przebieg NAFLD i NASH u ludzi, ale do tej pory wynik są obiecujące. [6]
Berberyna – kiedy wykorzystywać?
Z uwagi na powyższe mechanizmy działania i potencjalne korzystne efekty jej suplementacji, berberyna może być skuteczna w dietoterapii insulinooporności oraz cukrzycy (szczególnie typu 2). Ponadto można wykorzystać ją w leczeniu hiperlipidemii i profilaktyki miażdżycy. Obiecujący jest również jej wpływ na proces spalania tkanki tłuszczowej, dzięki czemu może służyć jako uzupełnienie terapii otyłości oraz nadwagi. Potwierdzone działanie berberyny mające pozytywny wpływ na regulację hormonów, które odpowiadają za magazynowanie tkanki tłuszczowej, jest nieocenione w procesie gubienia wagi.
Kobiety z zespołem policystycznych jajników i współistniejącą insulinoopornością mogłyby wspomóc płodność i skuteczność zabiegów in vitro poprzez przyjmowanie wysokiej jakości preparatów berberyny przed zajściem w ciążę.
Berberyna – skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania berberyny
Z uwagi na hipoglikemizujące działanie berberyny osoby borykające się z hipoglikemią reaktywną lub przyjmujące leki hipoglikemizujące (np. metforminę) powinny zachować ostrożność przy suplementacji.
Stosowanie berberyny może znacznie obniżyć poziom cukru we krwi w ciągu dnia i tym samym obniżyć jakość życia. Przeciwwskazaniem do suplementacji berberyną jest również żółtaczka – berberyna może nasilać objawy, blokując wiązanie bilirubiny z albuminami i tym samym dalszy jej metabolizm w wątrobie.
Berberyna wchodzi również w interakcję z antybiotykami makrolidowymi i znacznie zmniejsza ich działanie terapeutyczne. W połączeniu ze statynami zwiększa ich kardiotoksyczność poprzez hamowanie kanałów potasowych. [3] Berberyny nie powinny również przyjmować kobiety w ciąży i karmiące piersią oraz dzieci.
Skutki uboczne berberyny dotyczą głównie objawów ze strony układu pokarmowego, np. biegunki, zaparcia, wzdęcia oraz ból brzucha. W większości badań dolegliwości przewodu pokarmowego utrzymywały się tylko przez kilka pierwszych tygodni suplementacji. [9]
Berberyna - dawkowanie
Na tę chwilę nie ustalono spójnych rekomendacji odnośnie stosowania berberyny. W większości badań wykorzystuje się dawki 1000 – 15000mg/dzień , najczęściej dzielone na 2 lub 3 porcje. Okres półtrwania berberyny jest względnie krótki i trwa zaledwie kilka godzin, dlatego stosowne jest przyjmowanie mniejszych dawek wielokrotnie w ciągu dnia. [3] Nadmierne zażywanie berberyny może powodować uszkodzenia wątroby.
Powszechnie stosowane suplementy diety z berberyną zawierają chlorki oraz siarczany berberyny. Chlorki berberyny charakteryzują się słabym wchłanianiem w jelitach oraz szybkim metabolizmem w organizmie, co zmniejsza ich biodostępność po podaniu doustnym. Zdecydowanie lepszą farmakokinetyką charakteryzują się siarczany berberyny. [3]
Z uwagi na bezpieczeństwo i skuteczność suplementacji warto korzystać z ekstraktów z opatentowaną formułą Rebersa®. Berberyna Rebersa® to wysokiej jakości ekstrakt powstały na bazie korzeni Berberis Aristata z Indii. Ekstrakt ten charakteryzuje się nie tylko odpowiednią zawartością substancji czynnej, ale również wysokim bezpieczeństwem – jest badany na obecność szkodliwego tlenku etylenu, który niestety czasem pojawia się w innych suplementach.
Berberyna, choć powszechnie znana w tradycyjnej medycynie chińskiej oraz ajurwedyjskiej od tysiącleci, dopiero teraz zyskuje popularność we współczesnej medycynie konwencjonalnej. To ciekawa substancja, która wykazuje szereg korzystnych oddziaływań. Dzięki temu jej suplementacja może wspierać walkę z licznymi schorzeniami, m.in. insulinoopornością, cukrzycą, nadciśnieniem czy miażdżycą. Oczywiście priorytetem dla konsumenta powinna być wysoka jakość produktu oraz bezpieczeństwo jego stosowania. Stąd też zalecamy berberynę Rebersa®, która zapewnia wspomniane aspekty i charakteryzuje się naprawdę wysoką skutecznością.
Źródła:
- Wang H, Zhu C, Ying Y, Luo L, Huang D, Luo Z. Metformin and berberine, two versatile drugs in treatment of common metabolic diseases. Oncotarget. 2017;9(11):10135-10146. Published 2017 Sep 11. doi:10.18632/oncotarget.20807
- Zhang H, Wei J, Xue R, Wu JD, Zhao W, Wang ZZ, Wang SK, Zhou ZX, Song DQ, Wang YM, Pan HN, Kong WJ, Jiang JD. Berberine lowers blood glucose in type 2 diabetes mellitus patients through increasing insulin receptor expression. Metabolism. 2010 Feb;59(2):285-92. doi: 10.1016/j.metabol.2009.07.029. Epub 2009 Oct 1. PMID: 19800084.
- Kong W, Wei J, Abidi P, et al. Berberine is a novel cholesterol-lowering drug working through a unique mechanism distinct from statins. Nat Med. 2004;10:1344–1351.
- Kong WJ, Wei J, Zuo ZY, et al. Combination of simvastatin with berberine improves the lipid-lowering efficacy. Metabolism. 2008;57:1029–1037.
- Dai P, Wang J, Lin L, Zhang Y, Wang Z. Renoprotective effects of berberine as adjuvant therapy for hypertensive patients with type 2 diabetes mellitus: Evaluation via biochemical markers and color Doppler ultrasonography. Exp Ther Med. 2015 Sep;10(3):869-876. doi: 10.3892/etm.2015.2585. Epub 2015 Jun 22. PMID: 26622407; PMCID: PMC4533140.
- Feng X, Sureda A, Jafari S, et al. Berberine in Cardiovascular and Metabolic Diseases: From Mechanisms to Therapeutics. Theranostics. 2019;9(7):1923-1951. Published 2019 Mar 16. doi:10.7150/thno.30787
- Lan J, Zhao Y, Dong F, Yan Z, Zheng W, Fan J, Sun G. Meta-analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus, hyperlipemia and hypertension. J Ethnopharmacol. 2015 Feb 23;161:69-81. doi: 10.1016/j.jep.2014.09.049. Epub 2014 Dec 10. PMID: 25498346.
- Ilyas Z, Perna S, Al-Thawadi S, Alalwan TA, Riva A, Petrangolini G, Gasparri C, Infantino V, Peroni G, Rondanelli M. The effect of Berberine on weight loss in order to prevent obesity: A systematic review. Biomed Pharmacother. 2020 Jul;127:110137. doi: 10.1016/j.biopha.2020.110137. Epub 2020 Apr 27. PMID: 32353823.
- Firouzi S, Malekahmadi M, Ghayour-Mobarhan M, Ferns G, Rahimi HR. Barberry in the treatment of obesity and metabolic syndrome: possible mechanisms of action. Diabetes Metab Syndr Obes. 2018;11:699-705. Published 2018 Nov 8. doi:10.2147/DMSO.S181572
- An Y, Sun Z, Zhang Y, Liu B, Guan Y, Lu M. The use of berberine for women with polycystic ovary syndrome undergoing IVF treatment. Clin Endocrinol (Oxf). 2014 Mar;80(3):425-31. doi: 10.1111/cen.12294. Epub 2013 Aug 9. PMID: 23869585.
