Zespół policystycznych jajników w literaturze fachowej określany z języka angielskiego jako PCOS (Policystic Ovary Syndrome). Jest często występującym zaburzeniem hormonalnym u kobiet będących w wieku rozrodczym i może prowadzić do niepłodności. Charakteryzuje się nieregularnością lub wręcz brakiem owulacji, co może prowadzić do trudności z zajściem w ciążę.
Czym jest inozytol?
Inozytol to związek organiczny z grupy alkoholi polihydroksylowych, którego forma mio-inozytol jest znana jako witamina z grupy B, czyli B8. Nazywanie inozytolu witaminą B8 nie jest do końca trafne, gdyż inozytol jest wytwarzany w organizmie człowieka. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by dostarczać go do ustroju poprzez suplementację. Inozytol ma korzystne działanie na układ nerwowy i jest nie do przecenienia, gdy chodzi o leczenie zespołu policystycznych jajników (PCOS).
Dlaczego inozytole są tak ważne w PCOS?
PCOS (ang. polycystic ovary syndrome) to choroba wywoływana przez zbyt wysokie stężenie męskich hormonów, które ma negatywny wpływ na jajniki i w skrajnych przypadkach może prowadzić do bezpłodności. Szacuje się, że cierpi na nią nawet 20% kobiet w wieku rozrodczym.
Obecnie jest to przypadłość już dobrze znana lekarzom, a precyzyjna diagnostyka pozwala na wprowadzenie odpowiedniego leczenia oraz modyfikacji stylu życia, które skutki tej przypadłości niwelują. Jedną z substancji, które mają dobroczynne działanie na organizm kobiety w takim przypadku jest właśnie inozytol.
W kontekście zespołu policystycznych jajników inozytole, jak pokazują badania naukowe, skutecznie poprawiają płodność wśród kobiet, które zmagają się z tą dolegliwością. Odpowiednia dieta, dobrze dobrana suplementacja inozytolem oraz systematyczność i wytrwałość, potrafią dać bardzo pozytywne efekty nie tylko w kontekście kobiecej płodności, ale także przyniesie to dobroczynne skutki dla całego organizmu. Warto zatem we właściwy sposób wspomóc swoje ciało, by mogło dłużej cieszyć się dobrym zdrowiem oraz kondycją fizyczną i psychiczną.
Zobacz interesujący artykuł: Bolesna miesiączka - 9 sposobów na bolesne miesiączkowanie
Objawy zespołu policystycznych jajników
PCOS, czyli zespół policystycznych jajników to przypadłość, którą należy leczyć od razu po zauważeniu niepokojących symptomów. W przeciwnym przypadku schorzenie to może prowadzić do nieodwracalnych zmian w organizmie na czele z niepłodnością. Wiąże się bowiem z zaburzeniami gospodarki hormonalnej, zwłaszcza z podwyższonym poziomem męskich hormonów płciowych, które oddziałują na jajniki, ale przyczyny tego zaburzenia nie są do końca znane. Jedna z najbardziej prawdopodobnych teorii głosi, iż jest ono uwarunkowane genetycznie. Do niepokojących objawów, które mogą świadczyć o zdrowotnych nieprawidłowościach należą między innymi:
- problemy z zajściem w ciążę lub wręcz niepłodność – główny objaw u kobiet w wieku rozrodczym, od którego zazwyczaj rozpoczyna się dalszą diagnostykę
- zaburzenia miesiączkowania – skąpe krwawienia i bardzo nieregularne cykle trwające nawet po trzy miesiące
- długotrwały stan napięcia przedmiesiączkowego charakteryzujący się zmianami nastroju czy bólami pleców i dolnych partii brzucha
- hirsutyzm - pojawienie się nadmiernego owłosienia męskiego typu na twarzy, plecach, udach, brzuchu
- maskulinizacja - odkładanie się tkanki tłuszczowej zwłaszcza w okolicy talii, wzrost masy mięśniowej, inna barwa głosu
- tak zwane androgenowe wypadanie włosów (łysienie i występowanie zakol)
- rogowacenie ciemne – pojawianie się ciemnych plamek na skórze
- występowanie trądziku nie tylko na twarzy, ale również na dekolcie oraz plecach
- zbyt wysoki poziom testosteronu oraz innych męskich hormonów płciowych
- wzrost stężenia cukru we krwi
- nadciśnienie tętnicze
- występowanie torbieli w jajnikach.
Pojawienie się wyżej wymienionych anomalii zdrowotnych powinno skutkować niezwłoczną wizytą lekarską u ginekologa, w celu dalszej diagnostyki. Szacuje się bowiem, iż ponad 20% kobiet w wieku produkcyjnych boryka się z zespołem policystycznych jajników. Skala jest zatem ogromna i nie należy bagatelizować objawów świadczących o tego typu dysfunkcjach.
Inozytol - działanie na organizm
Dla właściwego działania organizmu ludzkiego inozytol jest bardzo istotny, gdyż ma wpływ na wiele jego funkcji. Przede wszystkim odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego poprzez utrzymywanie równowagi pomiędzy poziomem miedzi oraz cynku w komórkach mózgowych. Tym samym ma dobroczynny wpływ na wiele chorób, które mają podłoże psychiczne takich, jak:
- ataki paniki,
- schizofrenia,
- depresja,
- zaburzenia jedzenia,
- bezsenność czy nerwica natręctw.
Działanie inozytolu dało mu też zastosowanie z walce z Alzheimerem, gdyż używany jest w zapobieganiu zaburzeń pamięci u osób w podeszłym wieku. Uwrażliwia także receptory na serotoninę, co nie tylko łagodzi odczucie stresu, ale również relaksuje, odpręża oraz niweluje złe samopoczucie u kobiet spowodowane zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Jednocześnie przyjmowanie witaminy B8 poprawia pamięć oraz koncentrację oraz wpływa na jakość snu.
Inozytol w odchudzaniu
Z racji swoich właściwości aktywnie uczestniczy również w metabolizmie cholesterolu oraz tłuszczu, gdyż jest substancją lipotropową. Tym samym chroni przed okładaniem się tych związków w wątrobie i dba o jej dobrą kondycję. Ponadto ten związek chemiczny stosowany jest w zapobieganiu chorób serca oraz chorób układu naczyniowego. Obniża poziom cukru we krwi, gdyż działa jak przekaźnik sygnału insulinowego, co zmniejsza insulinooporność. Wpływa również korzystnie na porost włosów, wzmacnia cebulki, zapobiega ich wypadaniu i w efekcie łysieniu. Reguluje pracę jelit i przeciwdziała zaparciom. Szczególnie istotny inozytol jest dla kobiecego zdrowia, bo stosowany jest w zapobieganiu oraz w trakcie leczenia zespołu policystycznych jajników. Potrafi przywrócić regularną owulację i zwiększyć jej siłę, co bezpośrednio przekłada się ma poprawę płodności.
Redukuje wydzielanie zbyt dużej ilości androgenów, reguluje poziom insuliny i pracę tarczycy oraz może prowadzić do zmniejszenia masy ciała. Inozytol powoduje zwiększenie poziomu progesteronu przy jednoczesnym zmniejszeniu stężenia testosteronu, co w rezultacie zwiększa realne szanse na poczęcie. Stąd też zaleca się suplementację inozytolu nie tylko w przypadku zespołu policystycznych jajników, ale także wszystkim kobietom będących na etapie starania się o dziecko, zwłaszcza po 35 roku życia, kiedy to w naturalny sposób płodność spada i dlatego warto ją wesprzeć.
Najnowsze badania dowodzą, iż suplementacja inozytolu może skutecznie zapobiegać występowaniu tak zwanej cukrzycy ciążowej. Niemniej istotny jest inozytol w przypadku mężczyzn, gdyż jego długotrwałe niedobory mogą prowadzić do impotencji oraz niepłodności. Brak inozytolu prowadzi do wielu poważnych schorzeń, stąd też w przypadku podejrzenia jego niedoboru, należy skontaktować się z lekarzem, który zaleci odpowiednią suplementację.
Dietoterapia w PCOS
Tak zwaną witaminę B8, jak często nazywany jest inozytol, można znaleźć w pożywieniu. Jego zalecana dawka dziennie, która pochodzi z żywności wynosi około 1 g. Warto jednak wiedzieć, iż inozytol charakteryzuje się wysoką rozpuszczalnością w wodzie, dlatego spożywając dużą ilość płynów, wskazana jest dodatkowa suplementacja tego związku chemicznego. Jednocześnie na jego przyswajanie w organizmie mogą mieć wpływ także inne czynniki takie, jak:
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- kawy i herbaty,
- leki
- antykoncepcja hormonalna.
Inozytol można znaleźć w owocach cytrusowych, nabiale czy produktach pełnoziarnistych. Cierpiąc za zespół policystycznych jajników warto sięgać po takie produkty spożywcze bogate w inozytol, jak:
- jaja,
- mleko,
- kawior,
- rośliny strączkowe (fasola czerwona i biała, soczewica, soja, groch),
- pomarańcze,
- melony,
- kiwi,
- orzechy,
- karczochy,
- kapusta,
- drożdże piwne.
Główna zasada, jakiej należy przestrzegać podczas komponowania posiłków cierpiąc na PCOS, to wybór produktów żywnościowych zawierających niski indeks glikemiczny. Jednocześnie zalecane jest sięganie po węglowodany złożone, do których należą produkty pełnoziarniste takie jak:
- chleb razowy,
- kasze,
- ryż brązowy,
- makaron pełnoziarnisty.
Warzywa najlepiej spożywać w postaci surowej, mięso wybierać chude oraz warto dołączyć do diety zdrowe tłuszcze roślinne. Nie należy w nadmiernych ilościach jeść nabiału oraz owoców, gdyż mogą powodować wzrost poziomu insuliny we krwi, a to z kolei będzie mieć swoje przełożenie na wzrost testosteronu, co nie jest wskazane w zespole policycystycznych jajników.
Ważną częścią diety kobiet cierpiących na PCOS powinny być antyoksydanty, gdyż często notowany jest u nich za wysoki poziom cytokin prozapalnych, a one skutecznie pomagają organizmowi w walce z nimi. Do jadłospisu dobrze jest włączyć produkty bogate w przeciwutleniacze:
- kurkuma,
- cynamon,
- zielona herbata,
- pomidory,
- kakao,
- żurawina,
- czarna porzeczka,
- aronia,
- szpinak,
- jarmuż,
- rukola.
By spełniały swoje zadanie, powinny być jak najmniej przetworzone. Istotną rolę w diecie przyjaznej PCOS jest dostarczanie odpowiedniej ilości błonnika, który dba o właściwą gospodarkę węglowodanową w organizmie i zapobiega szybkim wzrostom stężenia glukozy we krwi. Błonnik również występuje w warzywach, roślinach strączkowych i pełnoziarnistych produktach zbożowych.
Dieta powinna być też źródłem witaminy D, którą zazwyczaj trzeba dodatkowo suplementować, ale znajduje się także w tłustych rybach morskich i jajach. Każdy posiłek powinien być odpowiednio zbilansowany, by jadłospis był w pełni wartościowy. Dietę powinno się połączyć z aktywnością fizyczną, wtedy będzie przynosić najlepsze efekty. Należy pamiętać, że każda kobieta cierpiąca na zespół policysycznych jajników to odrębny przypadek, dlatego sposób odżywiania musi być ustalany indywidualnie po wcześniejszej diagnostyce i na podstawie aktualnych wyników badań. Zalecenia wydawane muszą być każdorazowo oddzielnie, by wpływały korzystnie na stan zdrowia.
Suplementacja w zespole policystycznych jajników
Zazwyczaj inozytol dostarczany z samego pożywienia nie jest wystarczający w przypadku dodatkowych schorzeń, jakim jest w tym przypadku zespół policystycznych jajników. Zaleca się więc po konsultacji ze specjalistą odpowiednią suplementację preparatami go zawierającymi. Dla kobiet cierpiących na PCOS poleca się w szczególności uzupełniać:
Dostępne są na rynku preparaty z inozytolem w różnej formie, ale zazwyczaj występuje w postaci tabletek lub proszku do rozpuszczania w wodzie. Dzienna dawka inozytolu zalecana dla osoby zdrowej powinna mieścić się w widełkach pomiędzy 400 a 800 mg, jeśli natomiast stosowany jest jako wspomagacz w leczeniu schorzeń typu zespół policystycznych jajników, to porcja zazwyczaj jest większa. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje zażywanie preparatów, które zawierają 2000 mg mio-inozytolu. Inozytol w suplemencie ma wtedy formę proszku, bo jest to ilość preparatu, który nie zmieściłby się nawet w kilku kapsułkach. Niekiedy razem z mio-inozytolem stosuje się D-chiro-inozytol.
Regularne stosowanie suplementów zawierających ten składnik, przyczynia się do wzrostu płodności wśród kobiet, czyli przywraca owulację, poprawia jakość komórek jajowych oraz prawidłową pracę jajników, więc w rezultacie łatwiej dochodzi do zapłodnienia. Dodatkowo wyrównuje poziom hormonów LH/FSH oraz korzystnie wpływa na przemianę cukrów w organizmie. Taka suplementacja mio-inozytolu może uchronić kobietę przed zażywaniem specjalistycznych środków farmakologicznych, a jednocześnie ustrzeże układ pokarmowy przez dolegliwościami wywołanymi przez leki. Zawsze jednak należy być pod stałą opieką lekarską, by uzyskać fachową poradę w tym zakresie.
Suplementacja kwasami omega-3 w znaczący sposób przyczyni się do złagodzenia objawów zespołu policystycznych jajników. Dzięki temu spadnie poziom testosteronu, ulegnie poprawie profil lipidowy oraz zaczną powracać regularne krwawienia miesiączkowe. Kwasy omega-3 są łatwo przyswajane z pożywienia (ryby i owoce morza), ale przez wzgląd na częsty brak dostępności dobrego jakościowo produktu, rekomendowana jest dodatkowa suplementacja w tym zakresie.
Popularna substancja NAC pierwotnie była używana jako antidotum na zatrucie paracetamolem oraz jako część składowa leków wykrztuśnych. Zostało jednak udowodnione pozytywne działanie tego związku na innych polach, w tym w leczeniu zespołu policystycznych jajników. Badania wykazują, iż NAC przyczynia się do wzrostu wrażliwości komórek na insulinę, czyli obniża jej poziom we krwi oraz potęguje działanie farmaceutyków, które są stosowane, by pobudzić owulację. Dodatkowo poprawia jakość komórek jajowych.
U kobiet borykających się z zespołem policystycznych jajników zazwyczaj obserwowany jest niski poziom witaminy D3. To witamina, która w głównej mierze jest syntezowana przez skórę, dlatego przez wzgląd na warunki klimatyczne panujące w Polsce, zaleca się jej suplementację nawet całorocznie. U kobiet z PCOS niedobór tego składnika prowadzi do zaburzeń miesiączkowania oraz płodności. Jej brak prowadzi też do wzrostu poziomu testosteronu i insulinooporności. Suplementacja witaminy D3 wpływa korzystnie na ogólną płodność organizmu. Reguluje cykl miesiączkowy, wspiera dojrzewanie komórek jajowych oraz w efekcie przyczynia się do pojawiania się owulacji. Dawka powinna być dobrana indywidualnie po wcześniejszych badaniach krwi, które mają na celu oznaczenie stężenia tej witaminy w surowicy krwi.