Grypa żołądkowa, czyli innymi słowy popularna „jelitówka”, jest częstym schorzeniem wywoływanym przez wirusy. Dotyka zarówno dorosłych jak i dzieci. Choć nie trwa zwykle zbyt długo, skutecznie wyklucza chorego z normalnego funkcjonowania na kilka, niekiedy kilkanaście dni. W niektórych przypadkach, zwłaszcza u małych dzieci i niemowląt, jest stosunkowo częstym powodem hospitalizacji.
Jelitówka – objawy
Popularna jelitówka każdego roku dotyka ogromnej liczby ludzi. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. W związku z tym o zachorowanie nietrudno w miejscach skupiających duże ilości osób, jak np. przedszkola, szkoły, zakłady pracy czy sklepy. Rozwój dolegliwości często ma charakter bardzo gwałtowny i zwykle dotyka wszystkich członków rodziny pozostających pod wspólnym dachem.
Typowe objawy jelitówki są zbliżone do tych, jakie obserwuje się w przebiegu zatrucia pokarmowego. Najczęściej to:
- Bóle brzucha;
- Nasilająca się biegunka;
- Nudności i wymioty;
- Utrata apetytu.
Dodatkowo charakterystyczne są także symptomy „grypopodobne”, stąd też nazwa grypa jelitowa. Poza dolegliwościami gastrycznymi chory uskarża się zatem na bóle mięśni, gorączkę, dreszcze i ogólne osłabienie. Objawy jelitówki u dorosłych i dzieci są w zasadzie takie same, przy czym u tych drugich obserwuje się wyższe ryzyko wystąpienia powikłań w postaci odwodnienia.
Jelitówka u dzieci
Jelitówka u dzieci w zdecydowanej większości przypadków spowodowana jest infekcją rotawirusową. Jak podają dane epidemiologiczne, zakażenie rotawirusem jest najczęstsze w grupie wiekowej od 6. do 24. miesiąca życia. Niestety występowanie grypy jelitowej u dzieci i niemowląt, choć powszechne, często kończy się pobytem w szpitalu. Na skutek intensywnej biegunki oraz wymiotów, znacznie częściej niż u osób dorosłych, dochodzi do odwodnienia. Stan taki stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia.
Jeśli jelitówka u niemowlaka powoduje widoczne pogorszenie stanu zdrowia, a dziecko odmawia przyjmowania płynów, w tym mleka matki, zwykle konieczne jest zastosowanie wlewów dożylnych w warunkach szpitalnych.
Choć przechorowanie jelitówki u najmłodszych nie wyklucza ponownego zakażenia w późniejszym czasie, często odporność dziecka na tego rodzaju infekcje pozostaje dość wysoka. Wielu rodziców, chcąc uchronić swoją pociechę przed zachorowaniem stosuje również profilaktyczne szczepienia przeciwko rotawirusom. Ich rolą jest zmniejszanie ryzyka zachorowania, a w przypadku gdy do niego dojdzie, zapewnianie łagodnego przebiegu choroby.
Jelitówka w ciąży
Jeśli grypa żołądkowa dotyka kobiety ciężarnej, w jej głowie zwykle pojawia się pytanie o ewentualny wpływ choroby na dziecko. Jelitówka w ciąży nie jest jednak groźna, o ile nie dojdzie do odwodnienia. Zasadniczo należy dbać o regularną wysoką podaż płynów, elektrolitów oraz lekkostrawną dietę i wypoczynek.
Jelitówka – dieta
Dieta przy jelitówce stanowi bardzo istotny element w przebiegu leczenia. Powinna być przede wszystkim lekkostrawna, ale i zapobiegająca niedoborom. Biegunka i wymioty powodują, że chory traci cenne witaminy i minerały. To z kolei może prowadzić do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej.
Co jeść przy jelitówce?
Choć zwykle grypa żołądkowa pozbawia chorego apetytu, należy przyjmować posiłki nawet niewielkich ilościach. Pytanie brzmi – co jeść. Jelitówka ma to do siebie, że najczęściej nie pozwala choremu na konsumpcję wielu produktów. Podczas choroby, zwłaszcza w jej początkowej fazie, zaleca się m.in.:
- Chudy rosół;
- Kleik ryżowy gotowany na wodzie;
- Kisiel owocowy;
- Musy owocowe;
- Jogurty.
W miarę trwania grypy żołądkowej, gdy objawy gastryczne powoli ustępują, jadłospis może być rozszerzany o gotowane na parze warzywa, ryby lub chude mięsa oraz białe (najlepiej czerstwe) pieczywo.
Dieta przy jelitówce powinna całkowicie eliminować tłuste, ciężkostrawne posiłki. Zaleca się unikanie orzechów, produktów bogatych w błonnik pokarmowy, pełnoziarnistego pieczywa oraz kasz i płatków zbożowych, a także słodkich gazowanych napojów.
Dieta po jelitówce
Po całkowitym ustąpieniu objawów grypy jelitowej organizm zwykle powraca do pełnego zdrowia jeszcze przez pewien czas. Dieta w okresie rekonwalescencji ma również niebagatelny wpływ na zdrowie i może pomóc w szybszym odzyskaniu sił.
Powrót do normalnego odżywiania po chorobie powinien być stopniowy. Należy przez pewien czas ograniczyć spożywanie tłustych potraw i pikantnych przypraw. Dobrym wyborem będą w tym okresie delikatne zupy typu krem, gotowane warzywa, pieczona ryba, makarony pszenne. Poza tym jogurty oraz kefiry, które sprzyjają odbudowie mikrobiomu.
Jelitówka – leczenie
Leczenie jelitówki ma przede wszystkim charakter objawowy. Oznacza to, że polega ono nie na zwalczaniu przyczyny, a jedynie łagodzeniu dokuczliwych symptomów. Podstawą postępowania jest intensywne nawadnianie pacjenta, po to aby zapobiec ewentualnemu odwodnieniu.
W tym celu wykorzystuje się specjalistyczne środki, powszechnie znane jako elektrolity. Uzupełniają one niedobory sodu, potasu, magnezu, a także glukozy.
Leki na jelitówę to także probiotyki. Szczególnie te, które w składzie zawierają szczepy probiotycznych drożdży - Saccharomyces boulardii . Działają osłonowo, a także mogą skracać czas trwania biegunki, zarówno bakteryjnej, ale i tej wywołanej przez zakażenie wirusami.
W przypadku występowania gorączki dopuszcza się stosowanie paracetamolu o działaniu przeciwgorączkowym oraz przeciwbólowym. Nie jest jednak wskazane zażywanie środków przeciwbiegunkowych, gdyż mogą one wydłużyć czas trwania choroby.
Jeśli zaś chodzi o łagodzenie objawów grypy żołądkowej u najmłodszych, schemat postępowania jest w zasadzie taki sam. Co na jelitówkę dla dziecka oraz niemowlaka? Przede wszystkim elektrolity w proszku, które rozpuszczone w wodzie należy podawać niewielkimi łyczkami tak często, jak to możliwe. Po drugie lekkostrawna dieta. Można oczywiście podawać także probiotyki, np. w kroplach.
Dziecko powinno dużo odpoczywać. Jeśli jednak wymioty przez długi czas nie ustają, a rodzice obserwują pierwsze symptomy odwodnienia (np. rzadkie oddawanie moczu, widoczna suchość skóry, bóle i zawroty głowy, u niemowląt charakterystyczne zapadające się ciemiączko), należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pediatrą. W takich przypadkach przy jelitówce najczęściej konieczne jest dożylne nawadnianie, połączone z kilkudniowym pobytem w szpitalu.
Bibliografia:
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-w-przebiegu-grypy-zoladkowo-jelitowej/ (data wejścia: 02.11.2022).
- Łoś-Rycharska E, Czerwionka-Szaflarska M. Rotaviral diarrhoea – why it is worth preventing. Gastroenterology Review/Przegląd Gastroenterologiczny. 2011;6(2):60-68. doi:10.5114/pg.2011.21715.
- E. Elliot, Acute gastroenteritis in children https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1764079/ (data wejścia 02.11.2022).
