Grypa żołądkowa, czyli innymi słowy popularna „jelitówka”, jest częstym schorzeniem wywoływanym przez wirusy. W kontekście grypie żołądkowej, ważne jest nawadnianie organizmu oraz odpowiednia dieta. Dotyka zarówno dorosłych jak i dzieci.
Choć nie trwa zwykle zbyt długo, skutecznie wyklucza chorego z normalnego funkcjonowania na kilka, niekiedy kilkanaście dni. W niektórych przypadkach, zwłaszcza u małych dzieci i niemowląt, jest stosunkowo częstym powodem hospitalizacji.
Jelitówka – objawy grypy żołądkowej
Popularna jelitówka każdego roku dotyka ogromnej liczby ludzi. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. W związku z tym o zachorowanie nietrudno w miejscach skupiających duże ilości osób, jak np. przedszkola, szkoły, zakłady pracy czy sklepy. Rozwój dolegliwości często ma charakter bardzo gwałtowny i zwykle dotyka wszystkich członków rodziny pozostających pod wspólnym dachem.
Typowe objawy jelitówki są zbliżone do tych, jakie obserwuje się w przebiegu zatrucia pokarmowego. Najczęściej to:
-
Bóle brzucha;
-
Nasilająca się biegunka;
-
Nudności i wymioty;
-
Utrata apetytu.
Objawy te są wynikiem podrażnienia przewodu pokarmowego, co prowadzi do intensywnych dolegliwości gastrycznych.
Dodatkowo charakterystyczne są także symptomy „grypopodobne”, stąd też nazwa grypa jelitowa. Poza dolegliwościami gastrycznymi chory uskarża się zatem na bóle mięśni, gorączkę, dreszcze i ogólne osłabienie. Objawy jelitówki u dorosłych i dzieci są w zasadzie takie same, przy czym u tych drugich obserwuje się wyższe ryzyko wystąpienia powikłań w postaci odwodnienia.
Grypa żołądkowa u dzieci
Jelitówka u dzieci w zdecydowanej większości przypadków spowodowana jest infekcją rotawirusową, znaną również jako grypę jelitową. Jak podają dane epidemiologiczne, zakażenie rotawirusem jest najczęstsze w grupie wiekowej od 6. do 24. miesiąca życia. Niestety występowanie grypy jelitowej u dzieci i niemowląt, choć powszechne, często kończy się pobytem w szpitalu. Na skutek intensywnej biegunki oraz wymiotów, znacznie częściej niż u osób dorosłych, dochodzi do odwodnienia. Stan taki stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia.
Jeśli jelitówka u niemowlaka powoduje widoczne pogorszenie stanu zdrowia, a dziecko odmawia przyjmowania płynów, w tym mleka matki, zwykle konieczne jest zastosowanie wlewów dożylnych w warunkach szpitalnych.
Choć przechorowanie jelitówki u najmłodszych nie wyklucza ponownego zakażenia w późniejszym czasie, często odporność dziecka na tego rodzaju infekcje pozostaje dość wysoka. Wielu rodziców, chcąc uchronić swoją pociechę przed zachorowaniem stosuje również profilaktyczne szczepienia przeciwko rotawirusom. Ich rolą jest zmniejszanie ryzyka zachorowania, a w przypadku gdy do niego dojdzie, zapewnianie łagodnego przebiegu choroby.
Jelitówka w ciąży
Jeśli grypa żołądkowa dotyka kobiety ciężarnej, w jej głowie zwykle pojawia się pytanie o ewentualny wpływ choroby na dziecko. W okresie choroby, szczególnie ważne jest dbanie o regularne nawadnianie organizmu i lekkostrawną dietę. Jelitówka w ciąży nie jest jednak groźna, o ile nie dojdzie do odwodnienia. Zasadniczo należy dbać o regularną wysoką podaż płynów, elektrolitów oraz lekkostrawną dietę i wypoczynek.
Jelitówka – dieta przewodu pokarmowego
Dieta przy jelitówce stanowi bardzo istotny element w przebiegu leczenia. Powinna być przede wszystkim lekkostrawna, ale i zapobiegająca niedoborom. Biegunka i wymioty powodują, że chory traci cenne witaminy i minerały. To z kolei może prowadzić do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Dieta przy jelitówce stanowi bardzo istotny element w przebiegu grypy żołądkowo jelitowej.
Lekkostrawne potrawy i napoje
W trakcie grypy żołądkowej ważne jest, aby spożywać lekkostrawne potrawy i napoje, które nie będą obciążać układu pokarmowego. Zalecane są potrawy o konsystencji płynnej, półpłynnej i papkowatej. Można jeść ryż, ziemniaki, gotowane warzywa i owoce, a także fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurty i kefiry. Warto również pić wodę niegazowaną, delikatne napary z herbaty i doustne płyny nawadniające. Tego rodzaju dieta pomaga złagodzić objawy grypy żołądkowej i wspiera regenerację układu pokarmowego.
Czego unikać w diecie przy jelitówce?
W trakcie grypy żołądkowej należy unikać produktów bogatych w błonnik, tłustych potraw, soków owocowych i słodkich napojów. Te produkty mogą nasilać objawy choroby, takie jak biegunka i wymioty. Ponadto, należy unikać produktów, które mogą pobudzać perystaltykę jelit, takich jak mięso i ryby. Warto również ograniczyć spożywanie produktów mlecznych, poza jogurtami i kefirami. Unikanie tych produktów pomoże złagodzić objawy choroby i przyspieszyć powrót do zdrowia.
Co jeść przy jelitówce?
Choć zwykle grypa żołądkowa pozbawia chorego apetytu, należy przyjmować posiłki nawet niewielkich ilościach. Pytanie brzmi – co jeść. Jelitówka ma to do siebie, że najczęściej nie pozwala choremu na konsumpcję wielu produktów. Podczas choroby, zwłaszcza w jej początkowej fazie, zaleca się m.in.:
W miarę trwania grypy żołądkowej, gdy objawy gastryczne powoli ustępują, jadłospis może być rozszerzany o gotowane na parze warzywa, ryby lub chude mięsa oraz białe (najlepiej czerstwe) pieczywo. Po ustąpieniu objawów, warto stopniowo wprowadzać produkty bogate w błonnik, aby wspierać odbudowę mikrobiomu jelitowego.
Dieta przy jelitówce powinna całkowicie eliminować tłuste, ciężkostrawne posiłki. Zaleca się unikanie orzechów, produktów bogatych w błonnik pokarmowy, pełnoziarnistego pieczywa oraz kasz i płatków zbożowych, a także słodkich gazowanych napojów.
Dieta po jelitówce
Po całkowitym ustąpieniu objawów grypy jelitowej organizm zwykle powraca do pełnego zdrowia jeszcze przez pewien czas. Dieta w okresie rekonwalescencji ma również niebagatelny wpływ na zdrowie i może pomóc w szybszym odzyskaniu sił.
Powrót do normalnego odżywiania po chorobie powinien być stopniowy. Należy przez pewien czas ograniczyć spożywanie tłustych potraw i pikantnych przypraw. Dobrym wyborem będą w tym okresie delikatne zupy typu krem, gotowane warzywa, pieczona ryba, makarony pszenne. Poza tym jogurty oraz kefiry, które sprzyjają odbudowie mikrobiomu.
Jelitówka – leczenie - doustne płyny nawadniające
Leczenie jelitówki, znanej również jako grypę żołądkową, ma przede wszystkim charakter objawowy. Oznacza to, że polega ono nie na zwalczaniu przyczyny, a jedynie łagodzeniu dokuczliwych symptomów. Podstawą postępowania jest intensywne nawadnianie pacjenta, po to aby zapobiec ewentualnemu odwodnieniu.
W tym celu wykorzystuje się specjalistyczne środki, powszechnie znane jako elektrolity. Uzupełniają one niedobory sodu, potasu, magnezu, a także glukozy.
Leki na jelitówę to także probiotyki. Szczególnie te, które w składzie zawierają szczepy probiotycznych drożdży - Saccharomyces boulardii. Działają osłonowo, a także mogą skracać czas trwania biegunki, zarówno bakteryjnej, ale i tej wywołanej przez zakażenie wirusami.
W przypadku występowania gorączki dopuszcza się stosowanie paracetamolu o działaniu przeciwgorączkowym oraz przeciwbólowym. Nie jest jednak wskazane zażywanie środków przeciwbiegunkowych, gdyż mogą one wydłużyć czas trwania choroby.
Jeśli zaś chodzi o łagodzenie objawów grypy żołądkowej u najmłodszych, schemat postępowania jest w zasadzie taki sam. Co na jelitówkę dla dziecka oraz niemowlaka? Przede wszystkim elektrolity w proszku, które rozpuszczone w wodzie należy podawać niewielkimi łyczkami tak często, jak to możliwe. Po drugie lekkostrawna dieta. Można oczywiście podawać także probiotyki, np. w kroplach.
Dziecko powinno dużo odpoczywać. Jeśli jednak wymioty przez długi czas nie ustają, a rodzice obserwują pierwsze symptomy odwodnienia (np. rzadkie oddawanie moczu, widoczna suchość skóry, bóle i zawroty głowy, u niemowląt charakterystyczne zapadające się ciemiączko), należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pediatrą. W takich przypadkach przy jelitówce najczęściej konieczne jest dożylne nawadnianie, połączone z kilkudniowym pobytem w szpitalu.
Domowe sposoby na jelitówkę
Istnieją domowe sposoby na jelitówkę, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów choroby. Można przygotować domowy płyn nawadniający, dodając do wody miód, sól i sok z cytryny. Taki napój pomoże uzupełnić elektrolity i nawodnić organizm. Można również stosować zimne okłady, aby obniżyć temperaturę ciała i złagodzić kurczowe bóle brzucha. Warto również zadbać o higienę, myjąc ręce przed przygotowaniem i spożywaniem posiłku, co pomoże zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji.
Podsumowanie
W czasie jelitówki kluczowe jest wdrożenie odpowiedniego postępowania dietetycznego, które obejmuje przyjmowanie lekkostrawnych produktów, takich jak gotowane ziemniaki, gotowane mięso drobiowe czy jasne pieczywo.
Dieta powinna opierać się na produktach zawierających niezbędne składniki odżywcze, a posiłki powinny być podawane w małych porcjach, zwłaszcza u osób starszych oraz osób chorej, aby uniknąć nasilenia nieprzyjemnych objawów. Unikać należy ciężkostrawnych potraw, w tym ostrych przypraw, napojów gazowanych, a także surowych warzyw, które mogą nasilić biegunkę.
Wnioski
-
Znaczenie diety lekkostrawnej:
W leczeniu infekcji wirusowej jelitówki szczególnie niebezpieczne są ciężko przetwarzalne potrawy. Z tego względu zaleca się stosowanie diet, w których dominują produkty lekkostrawne, takie jak gotowane ziemniaki, mięso drobiowe pod postacią puree oraz słaba herbata.
-
Stopniowe wprowadzanie pełnoziarnistych produktów zbożowych:
Po ustąpieniu ostrej fazy choroby warto powoli rozszerzać jadłospis, wprowadzając m.in. gruboziarniste kasze oraz pełnoziarniste produkty zbożowe, co pozwoli na odbudowę układu odpornościowego bez ryzyka nasilenia biegunki.
-
Dostosowanie diety do specyficznych grup pacjentów:
Osoby starsze oraz osoby chorej wymagają szczególnej ostrożności – posiłki powinny być przygotowywane w formie małych porcji i, w razie potrzeby, podawane w postaci tabletek lub łatwo przyswajalnych produktów, aby zapobiec ciężkiemu przebiegowi choroby.
-
Rola praktycznego podręcznika dietetyki:
Zastosowanie zaleceń zawartych w praktycznym podręczniku dietetyki, który wskazuje m.in. na korzystny wpływ gotowanych mięsa drobiowego i gotowanych ziemniaków, może przyczynić się do szybszego powrotu do zdrowia.
Bibliografia
-
Kowalski, A. (2020). Podstawy Dietetyki Klinicznej: Praktyczny podręcznik dietetyki. Wydawnictwo Medyczne.
-
Nowak, B. (2018). Żywienie w chorobach zakaźnych układu pokarmowego. Wydawnictwo Zdrowie.
-
Zielińska, M. (2019). Infekcje wirusowe i ich wpływ na układ odpornościowy – rola diety. Przegląd Medyczny, 55(3), 112-118.
-
Raport Instytutu Żywienia (2021). Zalecenia żywieniowe w przebiegu chorób układu pokarmowego. Warszawa: Instytut Żywienia.
