Propolis lub inaczej mówiąc kit pszczeli to produkt o niesamowitych właściwościach zdrowotnych. W naturze jego główną rolą jest wzmocnienie oraz zabezpieczenie ula przed różnymi drobnoustrojami, podkreślając jego działanie antybakteryjne. Propolis ma jednak znacznie szersze zastosowanie szczególnie w kwestii zdrowia człowieka. Jakie właściwości ma propolis? Na co pomaga i jak go stosować? Odpowiedzi znajdują się w artykule.
Co to jest propolis?
Propolis, znany również jako kit pszczeli, to naturalny produkt wytwarzany przez pszczoły z żywicy roślin i balsamu pyłkowego. Słowo „propolis” wywodzi się z języka greckiego, gdzie „pro” oznacza „przed”, a „polis” – „miasto”, co odnosi się do funkcji obronnych, jakie kit pszczeli pełni w ulu.
Pszczoły wykorzystują go do wzmocnienia konstrukcji ula, uszczelnienia wnętrza i zabezpieczenia przed rozwojem drobnoustrojów. Kit pszczeli jest więc nie tylko budulcem, ale także naturalnym środkiem ochronnym, który chroni pszczoły przed infekcjami i chorobami.
Skład propolisu
Skład propolisu jest złożony i ulega zmianom, zależnymi od wielu czynników, takich jak rodzaj roślin, z których pozyskiwana jest żywica, pora roku, lokalizacja geograficzna, rasa pszczół, a także od czynników środowiskowych, w tym poziomu zanieczyszczenia środowiska.
W propolisie wyodrębniono ponad 300 różnych składników aktywnych biologicznie, które odpowiadają za jego unikalne właściwości. To bogactwo substancji aktywnych sprawia, że propolis jest ceniony nie tylko w pszczelarstwie, ale również znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej i farmakologii, oferując szeroki zakres korzyści zdrowotnych.
W jego skład wchodzą m.in. flawonoidy, kwasy fenolowe, terpenoidy, olejki eteryczne, witaminy i minerały, które wspólnie przyczyniają się do jego licznych właściwości prozdrowotnych.
Propolis – właściwości zdrowotne i skład chemiczny
Co to jest propolis?
Propolis, zwany również kit pszczelim, powstaje w wyniku mieszania śliny pszczół, wosku pszczelego oraz wyselekcjonowanych fragmentów żywic roślinnych, pyłku kwiatowego i innych naturalnych składników.
Pszczoły wykorzystują go do uszczelniania ula, wzmacniania konstrukcji oraz ochrony przed drobnoustrojami, co podkreśla jego działanie przeciwbakteryjne. Jego charakterystyczna, gęsta i lepka konsystencja może przyjmować różne odcienie – od żółtego, przez zielony, aż po ciemnobrązowy – co zależy od źródła żywicy, z której został pozyskany.
Skład chemiczny propolisu
Propolis zawiera ponad 300 związków aktywnych biologicznie, co czyni go niezwykle złożonym składnikiem preparatów farmakologicznych i suplementów diety. Do najważniejszych grup składników należą:
-
Flawonoidy oraz kwasy fenolowe – odpowiadające za silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, wspomagające reakcję organizmu w leczeniu stanów zapalnych i gojeniu ran.
-
Terpenoidy – związki o działaniu przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym.
-
Żywice roślinne oraz substancje lotne – nadające propolisowi charakterystyczny zapach i dodatkowe właściwości antybakteryjne.
-
Składniki mineralne (takie jak żelazo, cynk, selen) oraz witaminy, które wzmacniają układ immunologiczny i wspomagają regenerację organizmu.
Warto zaznaczyć, że skład chemiczny propolisu może się różnić w zależności od regionu, rodzaju pszczół oraz warunków środowiskowych, co wpływa na jego skuteczność i specyficzne działanie lecznicze.
Właściwości lecznicze propolisu
Propolis jest ceniony w medycynie ludowej i współczesnych preparatach farmakologicznych ze względu na liczne właściwości prozdrowotne:
-
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe: Skuteczne w zwalczaniu bakterii (np. gronkowców i paciorkowców), wirusów grypy, opryszczki oraz innych patogenów.
-
Właściwości przeciwgrzybicze: Pomagają w leczeniu infekcji skóry, takich jak grzybice czy zapalenie mieszków włosowych.
-
Wsparcie układu immunologicznego: Wysoka zawartość naturalnych składników, takich jak flawonoidy, wspomaga reakcję organizmu, wzmacniając odporność.
-
Przyspieszanie gojenia ran: Propolis wykazuje działanie przyspieszające leczenie trudno gojących się ran oraz ran pooperacyjnych, co wynika z jego aktywności biologicznej oraz obecności enzymów.
-
Działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe: Redukuje stany zapalne, co może mieć korzystny wpływ m.in. na ciśnienie krwi oraz na schorzenia przewodu pokarmowego.
-
Przeciwnowotworowe: Wstępne badania sugerują, że propolis może mieć działanie przeciwnowotworowe, choć wymaga to dalszych badań potwierdzających ten efekt.
-
Wsparcie w schorzeniach ginekologicznych: Jego właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne mogą korzystnie wpływać na leczenie niektórych dolegliwości ginekologicznych.
Propolis jako składnik środków farmakologicznych jest wykorzystywany zarówno w formie doustnej (np. ekstrakty w kroplach, tabletki, syropy) jak i zewnętrznej (np. maści propolisowe stosowane w dermatologii oraz stomatologii). W przypadku preparatów zawierających alkohol (np. nalewki propolisowe) należy zachować ostrożność, zwłaszcza u dzieci i osób uczulonych na produkty pszczele.
Propolis zastosowanie propolisu
Dzięki właściwościom zdrowotnym propolisu jego stosowanie może być pomocne w wielu dolegliwościach i jednostkach chorobowych, szczególnie w kontekście wzmacniania odporności organizmu.
Propolis najczęściej zalecany jest w celu wzmocnienia odporności oraz w trakcie różnych infekcji, np. podczas przeziębienia lub grypy. Poza tym obszarem działania, propolis może wspierać organizm również w problemach związanych z układem krążenia, układem pokarmowym, a także w przypadku problemów stomatologicznych.
Dodatkowo, propolis wykazuje silne działanie antybakteryjne, co czyni go skutecznym w leczeniu infekcji skórnych i błon śluzowych.
Na co pomaga propolis?
-
zakażenia wirusowe, np. wirusem grypy, opryszczki,
-
gojenie się ran,
-
nowotwory, np. szyjki macicy czy wątroby,
-
choroby skóry, np. czyraki, zapalenie mieszków włosowych i gruczołów potowych, grzybice skórne,
-
odmrożenia, oparzenia,
-
choroby gardła i krtani,
-
owrzodzenia jamy ustnej, afty,
-
stany zapalne żołądka i jelit,
-
choroby układu krążenia.
Jak widać lista jest dość długa i znajduje potwierdzenie w badaniach naukowych, co podkreśla szerokie zastosowanie propolisu w medycynie.
Przeczytaj również o właściwościach łysiczki lancetowatej w artykule: Łysiczka lancetowata - działanie, dawkowanie, efekty.
Zastosowanie propolisu w medycynie naturalnej
Propolis pszczeli jest bogatym źródłem naturalnych związków bioaktywnych, co przekłada się na jego rozległe zastosowanie w medycynie i kosmetyce. Składniki odpowiadające za jego działanie to m.in. flawonoidy, fenoliki, kwas galusowy, kwas mirystynowy, kwas laurynowy, kwas kaprynowy, kwas kaprylowy.
Propolis skutecznie zwalcza szereg patogenów, w tym bakterie takie jak gronkowce i paciorkowce, a także różne rodzaje grzybów i drożdży. Wykazuje też działanie przeciwwirusowe, które obejmuje skuteczność wobec wirusów grypy, opryszczki oraz zapalenia opon mózgowych.
Dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i przeciwwirusowym, propolis jest szeroko stosowany w medycynie naturalnej jako środek wspomagający leczenie różnych infekcji i stanów zapalnych.
Propolis w stomatologii
Propolis jest wykorzystywany w leczeniu infekcji i stanów zapalnych jamy ustnej, w tym aft, pleśniawek i zapalenia języka. Jest on bezlitosny dla bakterii - blokuje nawet rozwój szczepów bakteryjnych odpornych na antybiotyki. Propolis jest niezastąpiony w leczeniu nadwrażliwości zębów, chorób miazgi i bólu po ekstrakcji zębów.
Dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym, propolis pomaga w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej, zapobiegając rozwojowi infekcji i przyspieszając proces gojenia się ran po zabiegach stomatologicznych.
Propolis w dermatologii
Propolis stosuje się także zewnętrznie, np. w formie maści, na problemy dermatologiczne i jako kosmetyk. Wspomaga leczenie łuszczycy i wyprysków. Opóźnia procesy starzenia skóry. Przyspiesza procesy regeneracyjne – np. po wystąpieniu ran i oparzeń.
W dodatku ma inne cenne właściwości – skład propolisu, sprawia, że regularnie stosowany na skórę zmniejsza widoczność blizn. Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i regeneracyjnym, propolis jest skutecznym środkiem w leczeniu różnych schorzeń skórnych, pomagając w redukcji stanów zapalnych i przyspieszając procesy gojenia.
Propolis w kosmetyce
Propolis jest cenionym składnikiem w produkcji kosmetyków, takich jak mydła, kremy czy szampony. Zalecany jest zwłaszcza w pielęgnacji skóry tłustej i problematycznej, skłonnej do stanów zapalnych, trądziku, łupieżu i łojotoku.
Dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym i przeciwzapalnym, propolis pomaga w utrzymaniu zdrowej i czystej skóry, zapobiegając powstawaniu wyprysków i innych problemów skórnych. W kosmetykach propolis działa również jako naturalny konserwant, przedłużając trwałość produktów i chroniąc je przed rozwojem drobnoustrojów.
Jak stosować propolis?
Propolis - jak stosować? Po przeczytaniu dotychczasowej części artykułu można zastanawiać się jak stosować propolis, aby czerpać z jego drogocennych właściwości. To jak zażywać propolis zależne jest od dolegliwości, z którą dana osoba się mierzy. Stosowaniu propolisu w kosmetykach pomaga w pielęgnacji skóry problematycznej, zwłaszcza przy trądziku i innych dolegliwościach skórnych.
Propolis można zakupić w naturalnej formie i przyrządzać np. nalewkę propolisową. Niestety, taka nalewka jest przygotowana z dodatkiem alkoholu. Wynika to z faktu, że praktycznie połowa związków obecnych w propolisie rozpuszcza się właśnie w alkoholu. Na szczęście stosowanie propolisu nie ogranicza się do wypijania nalewek. Reakcje alergiczne mogą wystąpić u osób uczulonych na produkty pszczele, dlatego zaleca się przeprowadzenie testów skórnych przed zastosowaniem.
Stosowanie propolisu może być możliwe w formie ekstraktu - bezalkoholowych kropli, a także maści. Dostępne są również preparaty z propolisem w aerozolu, które również mają dodatek alkoholu. Propolis bardzo często zalecany jest dla dzieci dlatego należy zwrócić uwagę na produkty bez dodatku alkoholu. Propolis może być również stosowany zewnętrznie.
A jak stosować propolis na żołądek? W przypadku dolegliwości żołądkowych zaleca się dodawanie nalewki propolisowej, np. do herbaty. Należy to jednak uzgodnić z lekarzem, ponieważ alkohol może podrażniać błonę śluzową żołądka.
Poznaj równie ciekawe właściwości pandanu - Pandan - jak smakuje i jakie ma właściwości?
Jak długo można stosować propolis?
Jak długo stosować propolis? To pytanie daje jedną odpowiedź: to zależy. Niestety nie ma określonej długości czasu stosowania propolisu. Zazwyczaj mówi się o tym, aby nalewkę propolisową stosować (w zależności od dolegliwości) co najmniej przez miesiąc lub do czasu ustąpienia objawów chorobowych. Zachęcam jednak do uzgodnienia takich poczynań z lekarzem.
Propolis dawkowanie dla dorosłych
Ekstrakty z propolisu w kroplach dostępne dla dorosłych zalecane są głównie w ilości ok. 20-25 kropli kilka razy dziennie. Dawkowanie powinno być dopasowane do problemów zdrowotnych, formy suplementu diety i najlepiej uzgodnić je ze specjalistą.
Propolis przeciwwskazania i reakcje alergiczne
Istnieje kilka przeciwwskazań do przyjmowania propolisu, jednym z nich jest oczywiście reakcja alergiczna na produkty pszczele. Poza tym nie ma więcej przeciwwskazań do stosowania samego propolisu. Problem stanowi propolis przygotowany w formie np. nalewki propolisowej lub innych preparatów z dodatkiem alkoholu. W takiej sytuacji propolis w ciąży i dla dzieci jest niewskazany.
Podsumowanie
Artykuł przedstawia propolis, znany także jako kit pszczeli propolis, jako produkt o wyjątkowych właściwościach zdrowotnych. Pszczoły używają propolisu nie tylko do uszczelniania ula, ale także do ochrony przed drobnoustrojami, co potwierdza jego silne działanie antybakteryjne. W artykule omówiono kompleksowy skład chemiczny propolisu, w tym związki fenolowe, flawonoidy, terpenoidy oraz mieszaninę żywicy drzew, które są kluczowe dla jego skuteczności w leczeniu ran i stanów zapalnych.
Wnioski:
-
Właściwości propolisu: Produkt ten wykazuje liczne właściwości – od działania przeciwbakteryjnego, przeciwwirusowego i przeciwgrzybiczego, po wsparcie układu immunologicznego oraz przyspieszanie leczenia ran i leczenia ran pooperacyjnych.
-
Skuteczność propolisu: Efektywność propolisu zależy od jakości surowca, w tym od tego, jakiej została pozyskana żywica, oraz od ewentualnych domieszek mechanicznych lub dodatkowych substancji, np. alkoholu w nalewkach.
-
Zastosowanie: Propolis znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach – od medycyny naturalnej, gdzie stosuje się m.in. maść propolisową, przez stomatologię i dermatologię, aż po suplementy diety.
-
Dodatkowe aspekty: W artykule poruszono także kwestie bezpieczeństwa, np. przeciwwskazania przy uczuleniach oraz potencjalne problemy przy stosowaniu preparatów alkoholowych (np. przy dodawaniu do przegotowanej wody).
Podsumowując, propolis to wszechstronny produkt o udokumentowanej skuteczności, który może znaleźć szerokie zastosowanie w profilaktyce i leczeniu różnych schorzeń, przy zachowaniu odpowiednich zasad bezpieczeństwa i konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia:
-
Szeleszczuk, Ł., et al. (2013). Propolis – panaceum prosto z ula. Farmakoterapia.
-
Przybyłek, I., et al. (2019). Antibacterial Properties of Propolis. Molecules.
-
Braakhuis, A. (2019). Evidence on the Health Benefits of Supplemental Propolis. Nutrients.
-
Anjum, S. I., et al. (2019). Composition and Functional Properties of Propolis (Bee Glue): A Review. Saudi Journal of Biological Sciences.
-
Bankova, V., Popova, M., & Trusheva, B. (2014). Propolis: Recent Advances in Chemistry and Plant Origin. Apidologie, 45(1), 1–12.
-
Kujumgiev, A., et al. (1999). Antibacterial, Antifungal and Antiviral Activity of Propolis of Different Geographic Origins. Journal of Ethnopharmacology, 64(3), 235–240.
