Jeżówka purpurowa (Echinacea) - lecznicze właściwości, zastosowanie, dawkowanie i wpływ na organizm

Echinacea, czyli jeżówka purpurowa to roślina, która znana jest głównie z funkcji ozdobnych. Nie każdy jednak wie o jej pozytywnych właściwości prozdrowotnych. Echinacea wspomaga odporność i wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz przeciwwirusowe. Na rynku dostępne są preparaty z jeżówką w postaci tabletek, kapsułek, syropów. Kiedy warto po nie sięgać?

Najważniejsze informacje:

• Wszechstronny wpływ na zdrowie: Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) wykazuje działanie proodpornościowe, przeciwzapalne i przeciwwirusowe, wspierając układ odpornościowy oraz chroniąc przed stresem oksydacyjnym.

• Standaryzacja dla precyzyjnego dawkowania: Produkty takie jak UNS Echinacea + BioPerine, standaryzowane na 4% polifenoli, gwarantują określoną zawartość składników aktywnych oraz zwiększoną biodostępność, co pozwala na lepsze kontrolowanie efektów terapeutycznych.

• Zastosowanie w medycynie i kosmetyce: Jeżówka znajduje szerokie zastosowanie nie tylko w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych i wspomaganiu odporności, ale również w pielęgnacji skóry i leczeniu dolegliwości dermatologicznych, przy jednoczesnym zachowaniu bezpiecznych cykli suplementacji.

Jeżówka - co to jest?

Echinacea, która inaczej nazywana jest jeżówką, to roślina, która należy do rodziny astrowatych i pierwotnie rosła na terenie Ameryki Północnej. Obecnie, ze względu na swoje właściwości, uprawiana jest w Europie i Azji. Kwitnie w okresie od lipca do września, osiągając wysokość 1,5 metra. Znanych jest kilka jej odmian, jednak najpopularniejsza jest odmiana purpurowa (Echinacea purpurea) i wąskolistna (Echinacea angustifolia). Jeżówka purpurowa echinacea purpurea charakteryzuje się efektownymi różowo-fioletowymi kwiatami oraz wytrzymałością w uprawie. Szczegółowy opis jeżówka obejmuje także jej zastosowanie w aranżacjach ogrodowych oraz składniki aktywne wykorzystywane w lecznictwie. Właściwości lecznicze jeżówki jako pierwsi odkryli i docenili Rdzenni Amerykanie.

Ostatnie badania naukowe potwierdzają korzystny wpływ jeżówki na układ odpornościowy, choć wciąż trwają badania nad optymalnym dawkowaniem i długoterminowym bezpieczeństwem stosowania. Taka aktualizacja badań pozwala jeszcze lepiej zrozumieć mechanizmy jej działania.

Jeżówka występuje w kilku gatunkach, a właściwości lecznicze posiadają głównie trzy z nich:

1. Echinacea purpurea – jeżówka purpurowa

2. Echinacea pallida – jeżówka blada

3. Echinacea angustifolia – jeżówka wąskolistna

Do Europy trafiła za sprawą osadników na początku XX wieku i stała się popularna w latach 20 i 30. Ze względu na swoje walory, również ozdobne i małe wymagania, często uprawiana jest w przydomowych ogródkach. Najlepiej rośnie na nasłonecznionych stanowiskach. Kwiaty najczęściej mają kolor purpurowy, ale spotkać można także kolor biały, żółty i pomarańczowy czy też czerwony. Kwiatami jeżówki purpurowej charakteryzują się nie tylko pięknym wyglądem, ale także przyjemnym zapachem. W celach leczniczych wykorzystuje się ziele i korzeń tej rośliny, a zbiór może być prowadzony w drugim lub trzecim roku uprawy. Różne odmiany jeżówki różnią się kolorem kwiatów i wysokością roślin, co pozwala na różnorodne zastosowanie w ogrodzie.

Polecane produkty

UNS

GLUTATION NAC 60 vege kaps.

(49)

Suplement diety UNS GLUTATION NAC to połączenie 250 mg glutationu i 150 mg N-acetylo-L-cysteiny (NAC), które wspomagają syntezę glutationu w organizmie. NAC pomaga przywrócić poziom glutationu, co wspiera równowagę redoks, naturalny system obronny oraz detoksykację wątroby. Glutation działa bezpośrednio, poprawiając zdrowie komórek. Produkt dostępny w kapsułkach roślinnych, które są łatwe do połknięcia. Zawiera składniki wysokiej jakości, bez sztucznych dodatków, barwników i konserwantów.

Cena 65,00 zł

Cena 65,00 zł

KUP TERAZ

UNS

NA CANDIDĘ CANDIVIT 90 vege kaps.

(67)

Suplement diety UNS Na candidę Candivit to zaawansowana formuła zawierająca osiem naturalnych ekstraktów roślinnych, które wspomagają utrzymanie równowagi mikrobiologicznej w jelitach i komfort trawienny. Każda porcja dostarcza 990 mg aktywnych składników, w tym oregano, lukrecję, imbir, koper włoski i czosnek, które przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, łagodzenia wzdęć oraz skurczów brzucha. Suplement działa detoksykująco i wspiera zdrowie układu trawiennego, w tym osób z wrażliwym układem trawiennym. Produkt bez dodatków, barwników i konserwantów. 

Cena 69,00 zł

Cena 69,00 zł

KUP TERAZ

UNS

INOZYTOL FORTE MYO & D-CHIRO 90 vege kaps.

(51)

Suplement diety UNS Inozytol Forte Myo & D-chiro zawiera wysoką dawkę 2542 mg inozytolu dziennie, z odpowiednim stosunkiem izomerów myo- i d-chiro, wynoszącym 40:1, co jest kluczowe dla zdrowych tkanek. Produkt wspomaga sprawność umysłową i koncentrację, przyczyniając się do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Formuła bez sztucznych dodatków, barwników i konserwantów. Kapsułki roślinne zapewniają lepszą biodostępność i szybsze rozkładanie się w żołądku. Produkt przebadany laboratoryjnie, gwarantujący wysoką jakość i stabilność.

Cena 59,00 zł

Cena 59,00 zł

KUP TERAZ

UNS

CYTYKOLINA 60 vege kaps.

(39)

Suplement diety UNS Cytykolina zawiera 500 mg cytykoliny dziennie, co wspomaga prawidłowe funkcjonowanie neurologiczne oraz poprawia przekazywanie impulsów nerwowych. Cholina, zawarta w produkcie, przyczynia się do utrzymania pamięci i funkcji poznawczych. Cytykolina charakteryzuje się wysoką biodostępnością, jest dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego. Produkt bez sztucznych dodatków, barwników i konserwantów. Kapsułki roślinne zapewniają szybkie wchłanianie, a produkt został przebadany w niezależnym laboratorium, co gwarantuje jego wysoką jakość.

Cena 79,00 zł

Cena 79,00 zł

KUP TERAZ

Jeżówka purpurowa - działanie

Mechanizm działania jeżówki purpurowej opiera się na synergicznym działaniu wielu związków aktywnych obecnych w roślinie, które wpływają na układ odpornościowy i procesy zapalne. Oto główne aspekty tego mechanizmu:

1. Stymulacja układu odpornościowego
   Polisacharydy oraz alkamidy zawarte w echinacei aktywizują komórki układu odpornościowego, takie jak makrofagi i leukocyty, zwiększając ich zdolność do fagocytozy. Działa to poprzez wzmacnianie sygnalizacji komórkowej, co prowadzi do produkcji cytokin, m.in. interferonów, które mają działanie przeciwwirusowe i immunomodulujące.

2. Modulacja odpowiedzi zapalnej
   Flawonoidy i związki fenolowe wykazują działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie enzymów zaangażowanych w procesy zapalne. Dzięki temu zmniejsza się produkcja mediatorów zapalnych, co łagodzi objawy stanu zapalnego.

3. Działanie antyoksydacyjne
   Obecność antyoksydantów, takich jak flawonoidy, pomaga w neutralizacji wolnych rodników, co chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Redukcja stresu oksydacyjnego ma istotne znaczenie w zapobieganiu przewlekłym procesom zapalnym i uszkodzeniom komórkowym.

4. Wpływ na układ pokarmowy i regenerację tkanek
   Niektóre składniki, jak poliacetyleny, wspierają procesy regeneracyjne organizmu oraz wpływają na funkcje trawienne, pobudzając wydzielanie soków trawiennych, co pośrednio wspiera ogólną odporność.

Podsumowując, mechanizm działania jeżówki purpurowej jest złożony i wielokierunkowy. Składniki rośliny działają zarówno bezpośrednio na komórki odpornościowe, pobudzając ich aktywność i wydzielanie cytokin, jak i pośrednio poprzez modulowanie stanów zapalnych oraz ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Dzięki temu echinacea może być skutecznym wsparciem w profilaktyce i leczeniu infekcji, zwłaszcza w okresach zwiększonego ryzyka zachorowań.

Właściwości lecznicze jeżówki purpurowej (echinacea purpurea)

Echinacea w swoim składzie zawiera szereg bardzo cennych związków do których zaliczamy przede wszystkim sześć:

1. alkamidy,

2. flawonoidy,

3. poliacetyleny,

4. polisacharydy,

5. związki fenolowe, 

6. olejek eteryczny.

Właściwości jeżówki obejmują głównie poprawę odporności. Jeżówka wpływa na układ immunologiczny poprzez zwiększenie produkcji leukocytów i stymulowaniu ich ruchliwości. Echinacea może pobudzać leukocyty do wydzielania działającego przeciwwirusowo interferonu. Substancje czynne, wchodzące w skład preparatów z jeżówką, aktywują fagocytozę, która polega na wychwytywaniu i pochłanianiu przez komórki układu odpornościowego wirusów i bakterii, a także hamują niektóre enzymy bakteryjne. Dzięki tym właściwościom preparaty z jeżówką mają pozytywny wpływ na odporność i wydolność oddechową w przebiegu przeziębień i schorzeń górnych dróg oddechowych. Ze względu na działanie wspomagające pracę układu immunologicznego jeżówka jest zalecana w okresach jesienno-zimowych, w stanach obniżonej odporności i podczas infekcji. Ma również działanie obniżające gorączkę i napotne.

Podsumowując, obecne w jeżówce związki aktywne, wykazują właściwości wspierające organizm, głównie układ odpornościowy. Do najważniejszych pięciu z nich należy działanie: 

• przeciwwirusowe,,

• przeciwbakteryjne, 

• przeciwgrzybicze.

• przeciwzapalne, 

• przeciwbólowe.

Zastosowanie jeżówki purpurowej w medycynie

Jeżówka stosowana jest od wieków, a początkowe wykorzystywanie Echinacea w przeszłości obejmowało wspieranie organizmu w poniższych przykładowych sześciu zastosowaniach: 

• obniżaniu gorączki 

• ochronie ran i zakażeń,

• bólu zębów, 

• malarii,

• błonicy,

• przy ukąszeniu przez węże.

W dzisiejszych czasach jeżówka Echinacea znana jest przede wszystkim jako środek wzmacniający układ odpornościowy. Przyjmowanie preparatów z echinaceą, skutecznie zmniejsza ryzyko rozwoju przeziębienia, skraca czas jego trwania i łagodzi objawy, takie jak kaszel czy katar, a także obniża częstotliwość infekcji górnych dróg oddechowych. W połączeniu z bioflawonoidami jeszcze skuteczniej ogranicza możliwość wystąpienia przeziębienia. Poza działaniem na układ odpornościowy jeżówka stosowana jest w problemach z układem pokarmowym i stanach lękowych. 

Echinacea purpurea ma pozytywny wpływ na problemy związane z układem pokarmowym. Pobudza wydzielanie soków żołądkowych, trzustkowych i jelitowych, dzięki czemu zmniejsza uczucie ciężkości. Wspomaga wydzielanie żółci, działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, może być pomocna w leczeniu schorzeń wątroby, w tym również kamicy pęcherzyka żółciowego. Skutecznie łagodzi objawy grypy żołądkowej. 

Echinacea purpurea pomaga również łagodzić niepokój, rozdrażnienie i stany lękowe, wspomaga leczenie schorzeń układu moczowego. Wewnętrznie i zewnętrznie polecana jest w leczeniu dolegliwości skórnych, takich jak opryszczka, oparzenia, egzema, atopowe zapalnie skóry, odmrożenia, owrzodzenia i trądzik. 

Echinacea purpurea bogata jest w przeciwutleniacze, dzięki czemu chroni przed wpływem wolnych rodników, a tym samym przed stresem oksydacyjnym, który może być przyczyną wielu poważnych chorób, takich jak choroby serca czy cukrzyca. Ponadto wspomaga procesy regeneracyjne organizmu, może być także pomocniczo stosowana w leczeniu dny moczanowej. W niektórych badaniach stwierdzono, że jeżówka (echinacea purpurea) może być pomocna w leczeniu nowotworów, jednak istnieje potrzeba dalszych badań potwierdzających jej korzystne działanie. 

Stosowanie jeżówki w kosmetykach

Aktywne związki, obecne w jeżówce mogą działać korzystnie na skórę. Składniki jeżówki, takie jak np. flawonoidy mogą poprawiać wygląd skóry poprzez dziesięć mechanizmów:

• skutecznie zapobiegając wpływowi wolnych rodników,

• zapobiegając niszczeniu kolagenu, 

• poprawiając nawilżenie w głębokich warstwach skóry, 

• wspierając produkcję kwasu hialuronowego, 

• chroniąc przed działaniem promieniowania ultrafioletowego, 

• zapobiegając powstawaniu zmarszczek oraz wygładzając już istniejące, 

• niwelując przebarwienia, 

• skutecznie regenerując naskórek, 

• przywracając równowagę hydrolipidową,

• zapobiegając wypryskom.

Jeżówka jest ceniona przez osoby borykające się z trądzikiem, ponieważ przyspiesza gojenie się ran, działa przeciwbakteryjnie, neutralizuje zmiany zapalne, a także przeciwdziała powstawaniu blizn potrądzikowych.

Kosmetyki, w skład których wchodzi jeżówka, polecane są również do pielęgnacji skóry skłonnej do alergii i podrażnień oraz przemywania cery tłustej i łojotokowej. Ze względu na korzystne działanie jest obecna w kremach do wszystkich rodzajów cery, tonikach, żelach, preparatach do pielęgnacji ust. 

Echinacea jest także skutecznym środkiem w walce z wypadaniem włosów, gdyż wzmacnia mieszki włosowe, pobudza wzrost i poprawia krążenie skóry głowy. Oprócz tego, dzięki działaniu przeciwbakteryjnymu, łagodzi swędzenie, pomaga pozbyć się łupieżu, niweluje stany zapalne i podrażnienia. Redukuje ryzyko występowania stanów zapalnych.

Produkty zawierające jeżówkę purpurowej 

Jeżówka wchodzi w skład różnych preparatów, szczególnie suplementów diety i kosmetyków, np. kremów. 

Echinacea powinna być suplementowana z przerwami. Profilaktycznie preparaty z jeżówki purpurowej należy podawać krócej niż 4 tygodnie, po których wskazana jest dwutygodniowa przerwa. Warto przyjmować ją profilaktycznie, jako środek skutecznie chroniący przed przeziębieniem i schorzeniami górnych dróg oddechowych. Niemniej warto skorzystać z porady lekarza przed rozpoczęciem suplementacji.

Standaryzacja i bezpieczeństwo preparatów z jeżówką purpurową

Warto zwrócić szczególną uwagę na standaryzację preparatów, co gwarantuje określoną zawartość substancji aktywnych i umożliwia lepszą kontrolę efektów terapeutycznych. Przykładem takiego produktu jest UNS Echinacea + BioPerine, który został standaryzowany na 4% polifenoli. BioPerine, będący ekstraktem z czarnego pieprzu, zwiększa biodostępność składników aktywnych, dzięki czemu preparat wykazuje jeszcze silniejsze działanie proodpornościowe oraz antyoksydacyjne.

Dla konsumenta oznacza to, że stosując produkty o znanej i standaryzowanej zawartości aktywnych związków, łatwiej monitorować dawkowanie i efekty, a także minimalizować ryzyko niepożądanych interakcji czy skutków ubocznych. W kontekście długoterminowego stosowania, standaryzacja jest kluczowa dla utrzymania stałej jakości preparatu i zapewnienia jego bezpieczeństwa.

Warto również pamiętać o zaleceniu przerw w suplementacji, które pomagają uniknąć nadmiernego pobudzenia układu immunologicznego oraz potencjalnych interakcji z innymi lekami. Dlatego przed rozpoczęciem stosowania preparatów, szczególnie tych intensywnie standaryzowanych, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Uprawa jeżówki purpurowej

Jeżówka purpurowa to roślina wieloletnia, która jest niezwykle łatwa w uprawie i nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste, a gleba powinna być umiarkowanie wilgotna i dość żyzna. Dzięki swojej mrozoodporności, jeżówka doskonale radzi sobie w okresie jesienno-zimowym, przechodząc w stan spoczynku. Wiosną roślina odradza się na nowo, a latem ponownie rozwija swoje bujne kwiaty, które przyciągają owady zapylające. Jeżówka jest również ceniona jako kwiat cięty, który długo utrzymuje świeżość w wazonie.

Echinacea - dawkowanie i wpływ na organizm

Preparaty z jeżówką purpurową mogą występować w różnych formach, takich jak tabletki, kapsułki, syropy oraz ekstrakty. Dawkowanie zależy od formy produktu oraz standaryzacji składu. Przykładowo, preparaty zawierające suchy ekstrakt, często stosowane w łagodzeniu objawów przeziębienia, mogą mieć zalecaną dawkę dobową rzędu około 360 mg. Natomiast produkty standaryzowane, takie jak UNS Echinacea + BioPerine (standaryzowane na 4% polifenoli), umożliwiają precyzyjne kontrolowanie spożywanych substancji aktywnych. Warto pamiętać, że w profilaktyce preparaty z echinaceą zwykle stosuje się krótsze cykle (do 4 tygodni), po których zaleca się przerwę – co pomaga uniknąć nadmiernego pobudzenia układu immunologicznego.

Wpływ na organizm:

• Preparaty z jeżówką działają przede wszystkim proodpornościowo, wspomagając aktywność leukocytów, pobudzając wydzielanie interferonów i zwiększając procesy fagocytozy.

• Działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające wynikające z obecności flawonoidów oraz innych związków fenolowych chroni organizm przed stresem oksydacyjnym i zmniejsza objawy stanów zapalnych.

• Ekstrakty, dzięki standaryzacji (jak w przypadku UNS Echinacea + BioPerine), mogą być bardziej przewidywalne w działaniu, co jest ważne zarówno w profilaktyce infekcji, jak i w terapii objawowej.

Interakcje z innymi lekami:
Ważnym aspektem stosowania preparatów z jeżówką jest uwzględnienie potencjalnych interakcji z innymi lekami. Ze względu na immunostymulujące działanie echinacei, preparaty te nie powinny być stosowane jednocześnie z lekami immunosupresyjnymi. Osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów, powinny konsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji. Dodatkowo, osoby przyjmujące leki, które wpływają na układ odpornościowy, jak np. metotreksat, powinny stosować echinaceę z zachowaniem szczególnej ostrożności.

Jeżówka purpurowa - przeciwwskazania i skutki uboczne 

Pomimo wszystkich zalet, które ma echinacea, nie zawsze może być ona stosowana. W szczególności przez swoje właściwości immunostymulujące jeżówka echinacea nie jest wskazana dla osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne. Preparatów z jeżówki nie należy też łączyć z lekami immunosupresyjnymi. Dziewięcioma wybranymi przeciwwskazaniami do jej przyjmowania są:

• choroby układowe, takie jak gruźlica czy sarkoidoza,

• schorzenia autoimmunologiczne, 

• choroby szpiku kostnego jak białaczka lub leukocytoza,

• uszkodzenia wątroby, 

• stwardnienie rozsiane, 

• trwająca chemioterapia,

• ciąża i laktacja,

• alergia na rośliny z rodziny Asteraceae,

• niektóre leki, np. metotreksat. 

Nie należy przyjmować preparatów zawierających echinacea jeżówka w przebiegu nabytego upośledzenia odporności, jakim jest AIDS lub HIV, przy przewlekłej postaci infekcji wirusowych. Preparatu ponadto nie powinno podawać się dzieciom poniżej 12 roku życia. W razie wątpliwości należy skorzystać z konsultacji z lekarzem.

Podsumowanie

Jeżówka znana jest od setek lat jako lek na różne dolegliwości. Obecnie wykorzystuje się ją głównie dzięki działaniu antyoksydacyjnemu oraz proodpornościowemu. Wysoka zawartość substancji aktywnych może wspierać organizm w walce z wolnymi rodnikami wpływając na wygląd skóry oraz ogólne zdrowie. Stosowanie jeżówki warto omówić z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ istnieje długa lista przeciwwskazań do jej stosowania. 

Bibliografia:

1. Justyna Baraniak, Małgorzata Kania, Surowce roślinne i inne wybrane składniki preparatów prozdrowotnych przeznaczone do stosowania u dzieci, Borgis - Postępy Fitoterapii 1/2014,

2. Ewa Skopińska-Różewska, i in.,Działanie biologiczne wodnego ekstraktu ziela jeżówki purpurowej (preparat Echinerba), Panacea, 2004

3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16678640/  

4. https://panacea.pl/jezowka-purpurowa/

5. https://gdziepolek.blob.core.windows.net/product-documents/doc4505/echinacea-ratiopharm-max-ulotka.pdf