Szybkie tempo życia i związane z tym napięcie powodują, że w obecnych czasach wiele osób poszukuje środków na ukojenie nerwów. Przykładem takich preparatów są adaptogeny – rośliny działające na organizm regulująco i zwiększające jego odporność na stres. Jednym z najpopularniejszych surowców o działaniu adaptogennym jest ashwagandha. W poniższym artykule znajdziesz najważniejsze informacje na jej temat.
Ashwagandha - co to jest?
Ashwagandha, czyli inaczej witania ospała (łac. Withania somnifera), od tysięcy lat wykorzystywana jest przez Ajurvedę. To niewielkich rozmiarów wiecznie zielony krzew należący do rodziny Psiankowatych (podobnie jak popularny w Polsce ziemniak). Jego naturalnym siedliskiem są tereny południowo-wschodniej Azji, w szczególności Indie, gdzie jest także rośliną uprawną. Poza tym witania porasta niektóre tereny Afryki, Australii, Wysp Kanaryjskich oraz krajów śródziemnomorskich.
Tym, na co ashwagandha wykorzystywana jest tradycyjnie od pokoleń przez medycynę ajutvedyjską, są m.in. dolegliwości bólowe, zaburzenia funkcji seksualnych oraz nadciśnienie tętnicze. Poza tym to popularny adaptogen, czyli roślina zwiększająca odporność na stres oraz działająca regulująco na liczne funkcje organizmu.
Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest korzeń ashwagandhy, który zawiera przede wszystkim związki alkaloidowe (m.in. witanina i somniferyna) oraz laktony steroidowe (witanolidy). Do tej pory zidentyfikowano w nim także flawonoidy, lipidy, węglowodany oraz fitosterole.
Na czym polega działanie ashwagandhy?
Prozdrowotne właściwości ashwagandhy są niezwykle szerokie. Badacze odkryli wiele kierunków działania tej rośliny. Powszechnie słynie ona z aktywności adaptogennej, która jest w głównej mierze wynikiem regulacyjnego wpływ na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, co z kolei przekłada się m.in. na obniżanie podwyższonego poziomu kortyzolu. To jednak nie jedyne działanie aswagandhy. Preparaty zawierające wyciągi z korzenia witanii ospałej wykazują znacznie szerszą aktywność prozdrowotną:
- regulują poziom glukozy we krwi;
- regulują funkcje seksualne;
- normalizują poziom hormonów tarczycy (TSH, T3 i T4);
- obniżają całkowity poziomy cholesterolu we krwi;
- wspomagają regenerację mięśni po treningu;
- sprzyjają łagodzeniu objawów towarzyszących menopauzie;
- wpływają pozytywnie na jakość snu;
- działają przeciwbakteryjnie;
- działają antyoksydacyjnie.
Na jakie dolegliwości pomaga ashwagandha?
Zioło ashwagandha posiada liczne badania, które potwierdzają, że może być ono pomocne przy wielu dolegliwościach. Najważniejsze wskazania do stosowania wyciągów z korzenia witanii ospałej obejmują: nadmierną ekspozycję organizmu na stres, zaburzenia snu, obniżone libido i problemy z płodnością u mężczyzn.
Poza tym aswagandha polecana jest pomocniczo w:
- łagodzeniu stanów lękowych;
- cukrzycy;
- hipercholesterolemii;
- niedoczynności tarczycy;
- zaburzeniach funkcji seksualnych;
- stanach zapalnych stawów;
- chorobie Parkinsona;
- ADHD.
Na podstawie przeprowadzonych badań naukowcy uznają, że ekstrakty ashwagandha posiadają cenny potencjał leczniczy jeśli chodzi o schorzenia neurodegeneracyjne, jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Doświadczenia przeprowadzone na modelu zwierzęcym pokazują, że witania zapobiega rozwojowi stresu oksydacyjnego (zmniejsza produkcję wolnych rodników), ogranicza uszkodzenia DNA oraz przyspiesza regenerację uszkodzonych neuronów. Potrzeba jednak większej liczby badań klinicznych by móc bardziej szczegółowo określić wpływ witanii na funkcje układu nerwowego u ludzi.
Bez wątpienia jednak na przyjmowaniu suplementów ashwagandhy mogą skorzystać sportowcy. Metaanaliza kilku badań klinicznych dowiodła bowiem, że regularne zażywanie surowca przez okres 3 miesięcy skutkowało poprawą wydolności fizycznej.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania ashwagandhy?
Ze uwagi na brak badań dotyczących bezpieczeństwa nie poleca się przyjmowania ashwagandhy przez:
- dzieci i młodzież poniżej 18 r.ż.;
- kobiety w okresie ciąży i karmiące piersią (niektóre dane literaturowe wskazują, że ashwagandha w ciąży może zwiększać ryzyko poronienia);
- osoby cierpiące na schorzenia autoimmunologiczne, jak stwardnienie rozsiane, toczeń, RZS (wzrost aktywności układu immunologicznego, co potencjalnie może przyczynić się do nasilenia objawów autoimmunologicznych i osłabionego działania immunosupresantów);
- chorych na nadczynność tarczycy.
Przeciwwskazaniem do stosowania ashwagandhy jest także przyjmowanie określonych leków, które mogą wchodzić w interakcje z preparatami witanii. Należą do nich:
- leki nasenne i uspokajające (m.in. diazepam, lorazepam i klonazepam, zolpidem)— może dochodzić do nadmiernej senności, sedacji i uspokojenia;
- leki przeciwpadaczkowe;
- leki na nadciśnienie/leki obniżające poziom cukru we krwi - może dojść do nasilenia działania obu tych środków;
- leki immunosupresyjne - obniżenie skuteczności immunosupresji (np. kortykosteroidów, azatiopryny, cyklosporyny);
- hormony tarczycy – należy zachować ostrożność.
Bardzo często pojawia się także zagadnienie ashwagandha a alkohol. Łączenie obu tych środków jest przeciwwskazane z uwagi na możliwość wystąpienia nasilonego efektu uspokojenia.
Jakie są skutki uboczne stosowania ashwagandhy?
Według danych literaturowych witania uznawana jest za surowiec dobrze tolerowany i ogólnie bezpieczny. Niekiedy jednak mogą wystąpić określone działania niepożądane, zwłaszcza jeśli przyjmowane są zbyt wysokie dawki, powyżej 600 mg/dzień. Najczęściej opisywane skutki uboczne ashwagandy to zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka).
Jak stosować preparaty z ashwagandhą?
Na rynku suplementów dostępne są różne preparaty zawierające w składzie wyciągi z witanii ospałej. Często posiadają one w składzie także dodatkowe składniki, jak np. witaminy i minerały.
Najczęściej wybierane to kapsułki lub tabletki ashwagandy. Poza tym zakupić można również ahwagandhę w kroplach. W zależności od rodzaju środka zakres stosowanych dawek jest dość szeroki i waha się w granicach od 125 do 600 mg standaryzowanego ekstraktu (witanolidy) na dzień. Dawkowanie ashwagandhy nie powinno przekraczać ilości rekomendowanych przez producenta.
Stosując środki o działaniu adaptogennym warto pamiętać, że efekty ich przyjmowania nie pojawiają się natychmiastowo. A zatem kiedy zaczyna działać ashwagandha? Jej korzystny wpływ obserwowany jest najczęściej po upływie 2-3 tygodni, choć oczywiście zależy to od wielu różnych czynników. Stosowanie preparatów może obejmować okres nawet do 3 miesięcy. Ponieważ wiele osób zastanawia się czy ashwagandha uzależnia, warto podkreślić, że surowiec nie wykazuje tego rodzaju właściwości.
Nie ma też większego znaczenia o jakiej porze dnia przyjmowane są preparaty witanii. Bez względu na to czy zażywamy ashwagandhę rano, czy na noc, należy przede wszystkim pamiętać o regularnym suplementowaniu. W niektórych przypadkach uzasadnione może być przyjmowanie środka z witanią dwa razy dziennie. Dla przykładu w jednym z badań wykazano, że ashwagandha na sen działa szczególnie dobrze, jeśli przyjmuje się ją rano i wieczorem w dawce 300 mg.
Bibliografia:
- Salve J, Pate S, Debnath K, Langade D. Adaptogenic and Anxiolytic Effects of Ashwagandha Root Extract in Healthy Adults: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Clinical Study. Cureus. 2019; 25;11(12):e6466.
- Langade D, Kanchi S, Salve J i wsp. Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Insomnia and Anxiety: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Study. Cureus. 2019 Sep 28;11(9):e5797.
- Choudhary D, Bhattacharyya S, Joshi K. (2017). Body Weight Management in Adults Under Chronic Stress Through Treatment With Ashwagandha Root Extract: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Trial. Journal of evidence-based complementary & alternative medicine, 2017;22(1), 96–106.
- Katz M, Levine A.A, Kol-Degani H, Kav-Venaki L. A compound herbal preparation (CHP) in the treatment of children with ADHD: a randomized controlled trial. Journal of attention disorders, 14(3), 281–291.
- Cooley, K i wsp. Naturopathic care for anxiety: a randomized controlled trial 2009 ISRCTN78958974. PloS one, 4(8), e6628. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0006628.
- Fuladi S. i wsp. Assessment of Withania somnifera root extract efficacy in patients with generalized anxiety disorder: A randomized double-blind placebo-controlled trial. Current clinical pharmacology, 10.2174/1574884715666200413120413. Advance online publication. https://doi.org/10.2174/1574884715666200413120413
- Pérez-Gómez J. i wsp. Effects of Ashwagandha (Withania somnifera) on VO2max: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients 2020;12(4), 1119. https://doi.org/10.3390/nu12041119
- Kelgane, S. B., Salve, J., Sampara P., Debnath, K. Efficacy and Tolerability of Ashwagandha Root Extract in the Elderly for Improvement of General Well-being and Sleep: A Prospective, Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Study. Cureus 2020; 12(2), e7083.
- Biswal, B. M., Sulaiman, S. A., Ismail, H. C., Zakaria, H., Musa, K. I. (2013). Effect of Withania somnifera (Ashwagandha) on the development of chemotherapy-induced fatigue and quality of life in breast cancer patients. Integrative cancer therapies, 12(4), 312–322.
- Andallu, B, Radhika B. Hypoglycemic, diuretic and hypocholesterolemic effect of winter cherry (Withania somnifera, Dunal) root. Indian journal of experimental biology 2000;38(6), 607–609.
- Nagashayana, N., Sankarankutty, P., Nampoothiri, M. R., Mohan, P. K., Mohanakumar, K. P. (2000). Association of L-DOPA with recovery following Ayurveda medication in Parkinson’s disease. Journal of the neurological sciences 2000;176(2), 124–127.
- Dongre S, Langade, D, Bhattacharyya S. Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Improving Sexual Function in Women: A Pilot Study. BioMed research international, 2015, 284154.
- Ahmad MK, Mahdi AA, Shukla KK. Withania somnifera improves semen quality by regulating reproductive hormone levels and oxidative stress in seminal plasma of infertile males. Fertility and sterility 2010; 94(3),989–996.
- Kumar G, Srivastava, A, Sharma S. K i wsp. Efficacy & safety evaluation of Ayurvedic treatment (Ashwagandha powder & Sidh Makardhwaj) in rheumatoid arthritis patients: a pilot prospective study. The Indian journal of medical research 2015;141(1):100–106.
- Sharma AK, Basu, I, Singh S. Efficacy and Safety of Ashwagandha Root Extract in Subclinical Hypothyroid Patients: A Double-Blind, Randomized Placebo-Controlled Trial. Journal of alternative and complementary medicine (New York, N.Y.) 2018;24(3):243–248.
- Ambiye VR, Langade D, Dongre S wsp. Clinical Evaluation of the Spermatogenic Activity of the Root Extract of Ashwagandha (Withania somnifera) in Oligospermic Males: A Pilot Study. Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM, 2013, 571420.
