Szyszka chmielu (łac. Humulus lupulus L – chmiel zwyczajny.) jest surowcem, który wykorzystywany jest przede wszystkim jako środek o działaniu uspokajającym. Działanie chmielu obejmuje właściwości uspokajające, przeciwbakteryjne i napotne, co czyni go skutecznym w łagodzeniu bólu oraz problemów z bezsennością.
Wyciągi z niej pozyskiwane są, obok ekstraktów z melisy, jednymi z częściej spotykanych składników ziołowych preparatów niwelujących napięcie nerwowe i ułatwiających zasypianie.
Chmiel na obniżenie ciśnienia - czy to możliwe?
Ponieważ wyciągi z szyszek chmielu wykazują działanie uspokajające, naturalnym następstwem takiej aktywności bywa spadek ciśnienia krwi. Dlatego też stosowanie surowca może być wskazane w szczególności osobom, u których nadciśnienie ma podłoże emocjonalne.
W takich przypadkach herbata z szyszek chmielu lub nalewka z szyszek chmielu może okazać się bardzo pomocna. Gorycze chmielowe zawarte w szyszkach chmielu mogą również wspomagać działanie uspokajające, co jest korzystne w przypadkach nadciśnienia emocjonalnego.
Jakie są właściwości lecznicze chmielu zwyczajnego?
Przyjrzyjmy się zatem na czym polega działanie ekstraktów otrzymywanych z surowca? Lecznicze właściwości szyszki chmielu wynikają przede wszystkim z obecności lotnych związków, wchodzących w skład olejku eterycznego.
To właśnie on stanowi główną substancję obecną w surowcu. Wśród najważniejszych składników olejku znajdują się: humulen, mircen oraz beta-kariofilen. Inne substancje aktywne to związki polifenolowe, w tym flawonoidy (ksantohumol, izoksantohumol, kemferol, kwercetyna i rutyna), garbniki oraz kwasy goryczowe.
Kwasy goryczowe chmielowe, takie jak humulon i lupulon, mają właściwości lecznicze i bioaktywne, wpływając na układ pokarmowy i hormonalny.
Opisywane najczęściej działanie szyszek chmielu obejmuje kilka kierunków. Roślina działa uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy, spazmolitycznie na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, a ze względu na gorzki smak, pobudza także jego czynności wydzielnicze.
Poza tym szyszki chmielu prezentują również nieznaczną aktywność estrogenną oraz przeciwbakteryjną.
Za najbardziej prawdopodobny mechanizm uspokajającego działania szyszek chmielu naukowcy uznają ich wpływ na receptory GABA. Aktywność ta w szczególności dotyczy humulonu (kwas alfa-goryczowy).
Kiedy warto stosować szyszkę chmielu?
Tradycyjne zastosowanie szyszek chmielu obejmuje różne dolegliwości. Przede wszystkim wyciągi z H. lupulus wykorzystywane są w:
-
Nadmiernym napięciu lub pobudzeniu nerwowym;
-
Zaburzeniach snu (problemy z zasypianiem lub przebudzaniem w ciągu nocy);
-
Objawach towarzyszących menopauzie.
Szyszki chmielu mogą również łagodzić objawy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, dzięki obecności fitoestrogenów.
Szyszki chmielu w tabletkach na uspokojenie, a dokładniej ich wyciągi, występują najczęściej w połączeniu z innymi surowcami o działaniu wyciszającym i nasennym: melisą, lawendą oraz passiflorą.
Za szczególnie skuteczną kombinację uznaje się połączenie wyciągów z szyszek chmielu z wyciągami z korzenia kozłka, czyli popularnej waleriany.
W jednym z badań klinicznych wykazano, że preparat składający się z tych dwóch ekstraktów (500 mg wodno-alkoholowego wyciągu z korzenia kozłka oraz 120 mg wodno-alkoholowego wyciągu z szyszek chmielu) znacząco skracał czas zaśnięcia osób, którym go ordynowano w porównaniu z grupą placebo.
Pozytywne efekty może przynieść także jednoczesne zażywanie innych środków, takich jak minerały (w szczególności preparaty magnezu) i witaminy, zwłaszcza te z grupy B, które pełnią niezwykle istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.
Jak stosować szyszkę chmielu, aby czerpać maksymalne korzyści z działania szyszek chmielu?
Bez względu na toczy stosujemy szyszki chmielu na sen, stres czy też jako środek wspomagający w przebiegu menopauzy, pozytywne efekty jego zażywania zwykle nie pojawiają się od razu.
Najczęściej potrzeba co najmniej kilku tygodni, aby zaobserwować pełne działanie danego preparatu.
Należy także pamiętać, że wiele zależy tutaj od odpowiedniego dawkowania. Warto zatem przestrzegać ilości rekomendowanych w ulotce.
Zgodnie z monografią Europejskiej Agencji ds. Leków (EMA) preparaty złożone zawierające:
-
Suche wyciągi z korzenia kozłka (DER 4-8:1. Metanol 45-51%) i szyszek chmielu (DER 3-10:1, metanol 40-51%);
-
Suche wyciągi z korzenia kozłka (DER 4-7:1, etanol 70%) i szyszek chmielu (DER 4-8:1, metanol 40%)
posiadają status leków o dobrze udokumentowanym działaniu (well-established use) w łagodzeniu objawów zaburzeń snu. Pozostałe preparaty złożone, zawierające inne wyciągi suche lub płynne mają status leku tradycyjnego (traditional use) w następujących wskazaniach:
Jeśli chodzi o suszone szyszki chmielu można sporządzać z nich napar. W tym celu 0,5 g surowca należy zalać szklanką wrzątku i zaparzać pod przykryciem przez ok. 15 min.
Tak przygotowany napar zaleca się pić w ilości od 2 do 4 razy dziennie.
Poza nalewkami czy naparami z ususzonych szyszek chmielu wykonać można także tzw. poduszeczki chmielowe, które zgodnie z zaleceniami tradycyjnej medycyny ludowej, ułatwiają zasypianie i działają uspokajająco, co też pozytywnie wpływa na odporność.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania szyszki chmielu?
Przeciwwskazaniem do stosowania szyszek chmielu jest uczulenie lub nadwrażliwość na chmiel. Stosowania chmielu nie zaleca się również osobom w ciąży, karmiącym matkom oraz małym dzieciom, ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa.
Nie zaleca się także ich stosowania w okresie ciąży oraz w czasie karmienia piersią, a także u dzieci poniżej 12. (wg niektórych źródeł nawet poniżej 18. roku życia).
Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania i ich wpływu na zdrowie w wymienionych grupach. Innym przeciwwskazaniem do stosowania surowca są nowotwory estrogenozależne.
Jakie mogą być skutki uboczne stosowania szyszki chmielu?
Skutki uboczne stosowania szyszek chmielu są rzadko obserwowane. W zalecanych dawkach uznaje się je za bezpieczne. Preparaty zawierające chmiel mogą powodować nadmierną senność, zwłaszcza w początkowym okresie stosowania.
Niekiedy w początkowym okresie stosowania preparatów zawierających wyciągi z chmielu może występować nadmierna senność.
Innym możliwym działaniem niepożądanym są zmiany alergiczne w obrębie skóry, zarówno po spożyciu preparatów chmielowych lub w wyniku kontaktu z surowcem poprzez dotyk.
Wielokrotnie opisywano przypadki kontaktowego zapalenia skóry u zbieraczy szyszek chmielu, a działanie takie przypisywano głównie jednemu ze składników olejku eterycznego – mircenowi.
Jeśli zaś chodzi o potencjalne interakcje z innymi lekami lub suplementami diety, najczęściej opisywane dotyczą syntetycznych leków nasennych, środków o działaniu estrogennym lub antyestrogennym, a także leków o działaniu hipoglikemicznym (wyciągi z chmielu mogą wpływać na stężenie cukru we krwi).
Zastosowanie szyszek chmielu w kosmetyce
Szyszki chmielu zyskują coraz większą popularność w kosmetyce, głównie dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i antyoksydacyjnym.
Ekstrakty z szyszek chmielu są cenione za zdolność do opóźniania procesów starzenia się skóry, redukcji zmarszczek oraz poprawy jej elastyczności.
Produkty kosmetyczne zawierające ekstrakty z szyszek chmielu, takie jak kremy, mleczka i toniki, pomagają w walce z trądzikiem i innymi problemami skórnymi.
Dzięki działaniu przeciwzapalnemu, chmiel łagodzi podrażnienia i zaczerwienienia skóry, co jest szczególnie korzystne dla osób z wrażliwą cerą.
Dodatkowo, właściwości antyoksydacyjne szyszek chmielu chronią skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, co przyczynia się do jej młodszego wyglądu.
Coraz więcej producentów kosmetyków sięga po naturalne składniki, takie jak szyszki chmielu, aby tworzyć produkty, które są nie tylko skuteczne, ale także bezpieczne dla skóry.
Dzięki temu, chmiel zwyczajny staje się kluczowym składnikiem w nowoczesnej pielęgnacji skóry.
Szyszki chmielu - gdzie kupić?
Szyszki chmielu można kupić w aptekach, sklepach zielarskich, drogeriach oraz w wyspecjalizowanych sklepach internetowych oferujących naturalne suplementy i zioła.
Są dostępne w różnych formach – jako susz do przygotowania naparów, kapsułki, tabletki oraz ekstrakty płynne. Wybierając produkt, warto zwrócić uwagę na jego jakość, pochodzenie oraz zawartość substancji aktywnych, takich jak kwasy goryczowe i flawonoidy.
W przypadku suplementów diety najlepiej wybierać te, które posiadają badania potwierdzające jakość i nie zawierają zbędnych dodatków. Szyszki chmielu można również zebrać samodzielnie, najlepiej pod koniec lata, gdy osiągają pełnię dojrzałości.
Podsumowanie
Szyszka chmielu to naturalny surowiec o szerokim zastosowaniu zarówno w medycynie naturalnej, jak i kosmetyce. Najczęściej stosuje się ją jako środek uspokajający, wspomagający sen oraz łagodzący napięcie nerwowe.
Jej działanie wynika z obecności licznych związków aktywnych, takich jak kwasy goryczowe, flawonoidy i olejki eteryczne, które wpływają na układ nerwowy, hormonalny i pokarmowy.
Chmiel wykazuje także właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i estrogenne, dzięki czemu może być pomocny w łagodzeniu objawów menopauzy oraz regulacji gospodarki hormonalnej.
Regularne stosowanie szyszki chmielu może przynieść liczne korzyści zdrowotne, ale wymaga cierpliwości, ponieważ pełne efekty pojawiają się po kilku tygodniach.
Dostępna jest w różnych formach – jako napary, nalewki, suplementy w kapsułkach czy tabletki, często łączone z innymi składnikami o działaniu uspokajającym, takimi jak melisa czy kozłek lekarski.
Literatura:
-
https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-community-herbal-monograph-humulus-lupulus-l-flos-revision-1_en.pdf (data wejścia: 26.11.2022).
-
[https://opieka.farm/chmiel-zwyczajny-humulus-lupulus-l/(data](https://opieka.farm/chmiel-zwyczajny-humulus-lupulus-l/(data) wejścia: 26.11.2022).
-
Krauze-Baranowska M. Fitofarmaceutyki. PZWL Warszawa, 2022.
-
Kiss A. Lek pochodzenia naturalnego. PZWL Warszawa, 2022.
