Homocysteina to aminokwas, który powstaje w organizmie człowieka w wyniku fizjologicznych przemian metioniny w komórkach. Nieprawidłowy poziom homocysteiny we krwi zwiększa ryzyko chorób, prowadzi do niedożywienia i zatrucia organizmu.
Homocysteina — co to jest?
Co to znaczy homocysteina? I co oznacza podwyższona homocysteina? Rola homocysteiny w organizmie jest związana głównie z trawieniem białek zwierzęcych. W tym procesie wykorzystywane są: kwas foliowy, witamina B6 i B12, bez których poziom homocysteiny w surowicy jest zbyt wysoki. Toksyny uszkadzają komórki, a stężenie homocysteiny nie mieści się w normie. Badania krwi z oznaczeniem homocysteiny zleca się głównie osobom schorowanym, starszym i niedożywionym. Poziom aminokwasu warto oznaczać raz w roku lub częściej w przypadku wykrycia odchyleń od normy.
Za co jeszcze odpowiada homocysteina? Prawidłowy poziom homocysteiny chroni naczynia krwionośne przed utratą elastyczności i drożności. Wysoki poziom homocysteiny prowadzi z kolei do zaburzeń krzepliwości, które przyczyniają się do wystąpienia poważnych, przewlekłych schorzeń. Kiedy badać homocysteinę? Diagnostyka poziomu homocysteiny powinna odbyć się w przypadku pacjentów, którzy:
- przebyli zawał lub udar,
- chorują na niewydolność nerek lub niedoczynność tarczycy,
- cierpią na schorzenia wątroby,
- mają potwierdzoną historię chorób układu krążenia w najbliższej rodzinie,
- chorują na miażdżycę lub zakrzepicę.
Homocysteina — badanie
Pytanie, co to jest homocysteina, zwykle pojawia się u pacjentów po zleceniu badań jej poziomu przez lekarza. Lekarze kierują pacjentów na badanie homocysteiny, gdy podejrzewają u nich np. problemy z działaniem układu krążenia. Nieprawidłowe stężenie homocysteiny przyczynia się do rozwoju miażdżycy, zakrzepicy i nadciśnienia. Ponadto zwiększa ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego, udaru niedokrwiennego i wylewu krwi do mózgu. Badanie poziomu homocysteiny pozwala również określić ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II.
Czy warto badać homocysteinę? Na badania homocysteiny każdy może zgłaszać się raz w roku w ramach profilaktyki chorób cywilizacyjnych. Homocysteina w surowicy utrzymuje się na stałym poziomie, zależnym od płci, stanu zdrowia nerek i wątroby, wieku, aktywności fizycznej, diety i palenia tytoniu. Znaczne odchylenia od normy w kolejnych badaniach wskazują, że konieczna jest zmiana stylu życia lub wdrożenie leczenia farmakologicznego chorób cywilizacyjnych.
Co to jest badanie homocysteiny? Jak zbadać poziom homocysteiny? Badanie homocysteiny wykonuje się w laboratorium. Próbka jest kontrolowana przez diagnostę, który wykorzystuje wirówki laboratoryjne oraz mikroskop do oceny poszczególnych parametrów. Badanie odbywa się na próbce krwi żylnej, pobranej od pacjenta na czczo w godzinach porannych. Ważne jest jak najszybsze zbadanie materiału, gdyż poziom aminokwasu spada z czasem. Wyniki badań homocysteiny zaburza spożycie posiłku, palenie tytoniu, picie alkoholu i stosowanie niektórych leków przed pobraniem krwi.
Homocysteina — norma
Jak sprawdzić poziom homocysteiny w wynikach badań? Skrót homocysteiny w badaniach to HCY. Obok symbolu homocysteiny na wyniku znajduje się przedział, w którym powinno znajdować się stężenie aminokwasu. Normy homocysteiny są ustalane na podstawie indywidualnych wytycznych dla danego pacjenta, dlatego nie można ich porównywać z innymi osobami.
Laboratorium obok wyniku pacjenta oznacza, jakie są normy homocysteiny we krwi i wskazuje, czy doszło do ich przekroczenia. Strzałka w dół lub symbol L oznacza, że norma dla homocysteiny nie została osiągnięta. Przekroczona norma homocysteiny w organizmie jest z kolei oznaczana strzałką w górę lub symbolem H. Jaki jest prawidłowy poziom homocysteiny dla większości dorosłych? Za normę zwykle uznaje się przedział 5-15 µmol/l. Co oznacza badanie homocysteiny w normie? Jest to znak, że ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i innych przewlekłych problemów zdrowotnych jest ograniczone.
Homocysteina powyżej normy negatywnie wpływa na zdrowie układu sercowo-naczyniowego, zaburza płodność, wywołuje wady wrodzone cewy nerwowej i powikłania ciążowe. Z tego względu u kobiet po kilkukrotnym poronieniu oznacza się poziom homocysteiny. Co to za badanie w przypadku ciężarnych? Kobiety w ciąży i planujące ciążę wykonują je dokładnie tak samo jak pozostali pacjenci. Badaniu poddawana jest homocysteina w osoczu. Wynik homocysteiny podaje się w zakresie przyjętym dla ciężarnych.
Niska homocysteina
Co oznacza niski poziom homocysteiny? Niewielkie odchylenia od normy są z reguły niegroźne. Przewlekły, niski poziom homocysteiny ma związek z neuropatią obwodową. Obniżenie poziomu aminokwasu występuje u 41% chorych. Ponadto niski homocysteiny we krwi zwiększa stres oksydacyjny. Za niska homocysteina może być leczona poprzez zmianę diety lub ograniczenie suplementacji.
Jeśli u pacjenta występuje homocysteina poniżej normy, lekarz powinien ocenić, czy spadek poziomu aminokwasu ma wpływ na zdrowie. Wartość poniżej 4,2 µmol/l powinno się uznawać za sygnał ostrzegawczy, zwłaszcza gdy niedobór homocysteiny nie ma związku z przyjmowaniem suplementów. Jeśli wyniki wynoszą stale poniżej 3,80 µmol/l, może to być znak, że pacjent cierpi na poważną chorobę. Powinien wtedy odstawić preparaty na homocysteinę, takie jak suplementy z witaminą B6, B12 i kwasem foliowym, oraz zgłosić się na dalszą diagnostykę. Lekarz może zalecić m.in. oznaczenie poziomu witamin B6, B12 i kwasu foliowego we krwi w podobny sposób jak oznaczana jest homocysteina. Co to za badanie? Krew pełna pobrana z żyły trafia do wirówki, a diagnosta ocenia, czy wskazane witaminy i kwas foliowy są obecne w organizmie w odpowiedniej ilości. Badanie jest bezpieczne i proste do wykonania.
Wysoka homocysteina
Co oznacza wysoki poziom homocysteiny? Za wysoka homocysteina powoduje więcej problemów. Przekroczony poziom aminokwasu w przedziale 16–30 µmol/l to umiarkowania postać hiperhomocysteinemii. Postać ciężka zaczyna się, gdy stężenie przekracza >100 µmol/l. Objawy nadmiaru homocysteiny są niejednoznaczne. Pojawiają się zawroty głowy, zmęczenie, osłabienie i duszności. Dodatkowo pacjent odczuwa szybkie bicie serca i suchość języka. Objawy wysokiego poziomu homocysteiny przypominają dolegliwości pojawiające się w innych chorobach, dlatego wysoką homocysteinę w umiarkowanej postaci wykryje się jedynie w badaniu krwi. Homocysteina w moczu pojawia się dopiero w postaci ciężkiej.
Poziom homocysteiny podwyższony w niewielkim stopniu może być wynikiem jednorazowego odchylenia. Jeśli u pacjenta nie występują objawy wysokiej homocysteiny, a kolejne wyniki są prawidłowe, pojedyncze przekroczenie normy nie ma znaczenia diagnostycznego. Zaleca się jedynie powtórne oznaczenie homocysteiny za kilka miesięcy, by potwierdzić, że podwyższony poziom homocysteiny w pierwszym badaniu jest przypadkowy.
Homocysteina — leczenie
Nadmiar homocysteiny leczy się głównie witaminami z grupy B. Podwyższona homocysteina spada, gdy pacjent przyjmuje kwas foliowy, witaminę B6 i B12. Po 6 tygodniach terapii za wysoka homocysteina normuje się u ponad 90% pacjent. Prawidłowy poziom homocysteiny we krwi utrzymuje się na stałe, gdy stosuje się profilaktykę. Suplementy na homocysteinę z witaminami z grupy B, zbilansowana dieta, unikanie używek i aktywność fizyczna sprawiają, że trwale obniża się poziom homocysteiny. Norma w przypadku wcześniejszego nadmiaru homocysteiny może być inna niż dla pacjentów zdrowych.
Leczenie w przypadku złych wyników zależy od poziomu przekroczenia homocysteiny. Co to oznacza w praktyce? Jeśli homocysteina we krwi jest przekroczona w umiarkowanym stopniu, pacjent powinien wykluczyć z jadłospisu czerwone mięso, słodycze i tłuste sery. Powinien zrezygnować z picia alkoholu i palenia papierosów. Zabronione są fast foody, słone przekąski i silnie przetworzone produkty, np. dania instant. Po zmianie diety objawy wysokiej homocysteiny znikają lub są mniej odczuwalne, jednak normy homocysteiny w surowicy mogą być dalej przekroczone. W celu ich dalszego obniżania stosuje się suplementy z witaminą B6 i B12 i kwas foliowy.
Utrzymujący się wysoki poziom homocysteiny pomimo diety i suplementacji może mieć inne przyczyny. Homocysteina jest wysoka między innymi w przebiegu: białaczki limfoblastycznej, raka jajnika i raka sutka. W takim przypadku nadmiar homocysteiny jest związany z nowotworem i spadek jej poziomu jest możliwy dopiero po wdrożeniu leczenia pierwotnej choroby. Objawy homocysteiny powyżej normy pojawiają się ponadto u osób cierpiących na łuszczycę, która wiąże się z niskim poziomem kwasu foliowego w organizmie. Prawidłowy poziom homocysteiny przywraca się w tym przypadku za pomocą suplementacji.
Ponadto przyczyny wysokiego poziomu homocysteiny to niedoczynność tarczycy i związany z nią nieprawidłowy poziom hormonu TSH, FT3 i FT4. Objawy podwyższonej homocysteiny u pacjentów z niedoczynnością tarczycy mogą być mylone z objawami głównego schorzenia. Z tego względu endokrynologa powinien profilaktycznie zbadać poziom homocysteiny. Co to jest za badanie i jaką ma wartość diagnostyczną w leczeniu endokrynologicznym? Podwyższony poziom homocysteiny u chorych na niedoczynność tarczycy zwiększa ryzyko poważnych powikłań i wystąpienia innych chorób cywilizacyjnych. Dodatkowo leki na homocysteinę powyżej normy u pacjentów z niedoczynnością tarczycy zwykle nie są potrzebne. Leczenie wysokiego poziomu homocysteiny polega na przyjmowaniu lewotyroksyny. Lekarz może dodatkowo zalecić, by pacjent przez kilka miesięcy przyjmował minerały i witaminy, które uzupełnią niedobory pierwiastków w diecie.
Przyczyny wysokiej homocysteiny obejmują również anemię. W jej przypadku suplementy na homocysteinę łączy się z przyjmowaniem preparatów witaminowych. Często zdarza się, że anemia wynika z niedoboru witaminy B12, która odpowiada zarówno za prawidłowy poziom czerwonych krwinek, jak i za przetwarzanie homocysteiny w organizmie.
Jeżeli lekarz wykryje wysoką homocysteinę, objawy jej występowania mogą być podobne do objawów innych chorób. Zdrowie organizmu powinno być kontrolowane całościowo, dlatego lekarz powinien sprawdzić również wyniki innych badań krwi i moczu. Dzięki nim może wykryć poważne choroby, które sprawiają, że normy wyników homocysteiny odbiegają od zalecanego poziomu. Bez rozpoczęcia ich leczenia, homocysteina nadal będzie wysoka, a pierwotne schorzenie poczyni dalsze szkody w organizmie, zaburzając odporność i funkcjonowanie różnych układów.
