Mózg kontroluje cały organizm. Jest odpowiedzialny za wykonywanie wszystkich czynności i kontrolowanie funkcji życiowych. Jego budowa jest skomplikowana. Każda część mózgu odpowiada za inne funkcje w ciele. Uszkodzenia i problemy z jedną z nich nie muszą wpływać na funkcjonowanie reszty mózgu. Jak zbudowany jest mózg? Jakie funkcje pełnią jego poszczególne części i skąd biorą się problemy z funkcjonowaniem organu? Jaką funkcję pełni mózg jako całość?
Budowa mózgu
Jeśli chodzi o ludzki mózg, budowa organu uwzględnia trzy zasadnicze części: mózg właściwy, międzymózgowie oraz pień mózgu. Każda z nich odpowiada za zupełnie inne funkcje. Schemat budowy mózgu człowieka można rozbudować o wskazanie poszczególnych obszarów, półkul i istoty białej oraz szarej w zależności od tego, co chce się objaśnić.
Aktualna budowa mózgu człowieka jest wynikiem zmian ewolucyjnych na przestrzeni tysięcy lat. Mózg dzieli się na dwie półkule, które oddziela od siebie szczelina podłużna. Półkule mózgowe mają ze sobą kontakt za pomocą połączeń nerwowych, znajdujących się w spoidle wielkim. Jedna z półkul mózgu dominuje nad drugą, pomimo że obie mają symetryczną budowę. Ich zewnętrzna część, czyli kora mózgu, powstaje z istoty szarej, natomiast pod nią jest istota biała z włókien komórek nerwowych.
Schemat budowy mózgu człowieka uwzględnia podział półkul na płaty. W każdej półkuli znajduje się płat: czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny i brzeżny (limbiczny). Płaty odpowiadają za inne funkcje, dlatego w przypadku pojawienia się problemów neurologicznych dość łatwo można określić, w jakiej części mózgu biorą swój początek. Budowa mózgu i jego funkcje przypisane do płatów w każdej półkuli zostały opisane już wiele lat temu, jednak niektóre aspekty ich działania wciąż są nie do końca zbadane. Z tego względu pomimo skazania źródła problemów, które negatywnie wpływają na zdrowie, dobór odpowiedniego leczenia może potrwać wiele miesięcy.
Międzymózgowie znajduje się z kolei pod półkulami mózgu. Składa się ze wzgórza, podwórza, części nerwowej przysadki mózgowej i szyszynki. We wzgórzu mózg przetwarza impulsy nerwowe przed przesłaniem ich do kory mózgu. Podwzgórze jest z kolei odpowiedzialne za kontrolowanie temperatury ciała oraz wydzielanie hormonów, które oddziałują m.in. na przysadkę mózgową. W części nerwowej przysadki mózgowej gromadzi się oksytocyna i wazopresyna, a szyszynka wydziela melatoninę, która reguluje rytm dobowy i sen. Budowa anatomiczna mózgu jest skomplikowana, dlatego w pniu mózgu wyróżnia się dodatkowo: śródmózgowie, most i rdzeń przedłużony.
Na schemacie budowy mózgu znajduje się móżdżek. Składa się z dwóch półkuli połączonych robakiem. Kolejną częścią mózgu, którą można wyróżnić na schemacie budowy, jest układ limbiczny, który obejmuje ciało suteczkowate i migdałowate oraz hipokampa, wzgórze i ciało modzelowate. Opony mózgowe chronią mózg przed uszkodzeniami na skutek urazów czaszki. Unaczynienia tętnicze i żylne są natomiast odpowiedzialne za prawidłowe ukrwienie wszystkich komórek mózgu, a układ komorowy zapewnia poprawne krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Mózg funkcje
Funkcje mózgu są zróżnicowane w zależności od części organu. Ogólna funkcja mózgowia polega na kontrolowaniu wszystkich układów w organizmie i ich prawidłowego działania. Nieprawidłowa praca jednej z części mózgu może wpływać na inne elementy organu, jednak równie dobrze pacjent może funkcjonować bez większych problemów zdrowotnych. Budowa i funkcje mózgu są do siebie ściśle przypisane, jednak w przypadku uszkodzenia jednej z półkul, druga, zdrowa półkula może przejąć funkcje drugiej.
Budowa mózgu i funkcje wiążą się z pamięcią, utrzymywaniem funkcji życiowych, kontrolowaniem ruchów i wydzielaniem różnych hormonów. Schemat budowy mózgu pokazuje, jak przetwarzane są różne informacje docierające do układu nerwowego. Móżdżek zajmuje się kontrolowane czynności ruchowych organizmu. Odpowiada za precyzję i płynność ruchów, utrzymanie równowagi i prawidłowe napięcie mięśni. Pień mózgu jest z kolei odpowiedzialny za oddychanie, bicie serca i utrzymanie optymalnego ciśnienia krwi, czyli za podstawowe funkcje życiowe. Jeśli chodzi o układ limbiczny, mózg i jego funkcje obejmują również sterowane emocjami. Układ limbiczny odpowiada za odczuwanie: przyjemności, szczęścia, złości i smutku, motywację i zapamiętywanie. Ponadto schemat budowy mózgu wskazuje, że układ limbiczny ma związek z autonomicznym układem nerwowym. Jego nieprawidłowa praca może objawiać się np. jako mgła mózgowa. Mgłę mózgową można skutecznie leczyć za pomocą preparatów takich jak multiwitaminy oraz ćwiczeń na pamięć i koncentrację.
Budowa ludzkiego mózgu uwzględnia płaty, które mają różne funkcje. Płat czołowy odpowiada za mowę i planowanie. Ta część mózgu i jej funkcje wpływają również na koncentrację i koordynację. W płacie skroniowym przetwarzane są bodźce słuchowe i węchowe. Płat ciemieniowy pełni funkcję związaną z odczuwaniem bólu i orientacją w przestrzeni. W płacie potylicznym przetwarzane są bodźce wzrokowe, a w płacie limbicznym — emocje. Aby prawidłowo odbierać każdy z bodźców, mózg powinien być dobrze odżywiony. Płaty funkcjonują poprawnie, gdy organizm otrzymuje witaminy i minerały w odpowiedniej ilości.
Za pamięć w dużej mierze odpowiada hipokamp. To w tej części mózgu powstaje pamięć krótkotrwała. Jej zaburzenia wskazują, że hipokamp uległ uszkodzeniu. Jeśli problemy z pamięcią są związane z mgłą mózgową, zapamiętywanie poprawiają preparaty z kategorii mózg i pamięć suplementy. Dzięki nim układ nerwowy otrzymuje wszystkie składniki mineralne i witaminy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Funkcje mózgu związane z pamięcią krótkotrwałą mogą być zaburzone również z powodu chorób neurodegeneracyjnych lub padaczki, dlatego ich pojawienie się wymaga szczegółowej diagnostyki.
Części mózgu i ich funkcje
Budowa i funkcje mózgu są ze sobą ściśle powiązane. Uszkodzenie jednego z płatów powoduje, że część funkcji poznawczych, ruchowych lub innych jest ograniczona. Przykładowo płat czołowy nie może przejąć funkcji płata skroniowego i odwrotnie. Określone funkcje może przejąć jedynie ten sam płat w drugiej półkuli mózgu. Z tego względu ograniczone funkcje poznawcze mózgu i inne problemy oznaczają, że określona część organu pracuje nieprawidłowo.
Budowa ludzkiego mózgu uwzględnia opony mózgowe, które chronią korę mózgową, jednak nawet pomimo ochrony może dojść do jej uszkodzenia. W takim przypadku niektóre funkcje mózgu człowieka mogą być ograniczone przez pewien czas lub trwale. Uszkodzenia są związane m.in. z: urazami, nadużywaniem alkoholu lub narkotyków, udarem i niedotlenieniem. W każdym z tych przypadków różne obszary mózgu i ich funkcje mogą ulec uszkodzeniu w mniejszym lub większym stopniu.
Funkcje poznawcze mózgu w przypadku urazów są ograniczone, jeśli dojdzie do: obrzęku mózgu, wstrząśnienia mózgu, pojawienia się krwiaka, wbicia kości czaszki w korę mózgową lub nadmiernego potrząsania dziecka w okresie niemowlęcym. Budowa anatomiczna mózgu uniemożliwia odbudowę uszkodzonych płatów. Organ nie regeneruje się, nawet gdy dieta jest bogata w witaminy, a pacjent wykonuje ćwiczenia usprawniające pamięć.
