Pokrzywa - właściwości lecznicze, jak działa i dlaczego warto pić herbatę z pokrzywy?

Pokrzywa, choć często uznawana jest po prostu za chwast, ma zastosowanie zarówno w kosmetyce, jak i medycynie. Prozdrowotne właściwości pokrzywy są znane od dawna. Zawiera ona wiele witamin i minerałów, które pozytywnie wpływają m.in. na układ moczowy, krwionośny, włosy, skórę i paznokcie, a także wspomagają odchudzanie.

Czym właściwie jest pokrzywa?

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) jest roślina zielną znaną pod nazwami, takimi jak: pokrzywa parząca, żagajka, pokrzywa dwupienna. Osiąga wysokość od 30 do 100 cm Charakteryzuje się obecnością włosków parzących, które występują na całej roślinie lub niektórych organellach. Włoski zawierają w sobie parzącą ciecz pełniącą funkcję ochronną. Pokrzywa wykorzystywana jest w medycynie naturalnej, kosmetyce oraz w kulinariach.

Znaczenie pokrzywy w medycynie naturalnej

Pokrzywa zwyczajna była powszechnie stosowana w medycynie ludowej. Jej cenne właściwości wykorzystywane były w celu przyspieszenia gojenia ran, a także jako środek działający moczopędnie, przeciwobrzękowo czy krwiotwórczo. Znane są również doniesienia o stosowaniu pokrzywy w celu poprawy pociągu płciowego. Wywar z pokrzywy stosowany był również w problemach skórnych i oddechowych. W dawnych czasach zalecano również “biczowanie” pokrzywą w celu prewencji reumatyzmu. 

Właściwości i działanie pokrzywy

Pokrzywa wykazuje szereg właściwości zdrowotnych, które wynikają z obecności cennych składników odżywczych. Oto 10 składników odżywczych obecnych w pokrzywie:

• witaminy, szczególnie: A, B2, B5, C, K,
• składniki mineralne, takie jak: magnez, wapń, żelazo, fosfor, siarka, potas, sód, krzem, jod,
• garbniki,
• kwasy organiczne,
• serotonina,
• histamina,
• flawonoidy,
• karotenoidy,
• olejki eteryczne,
• fitosterole.

Obecność cennych związków chemicznych powoduje, że pokrzywa może korzystnie działać na organizm człowieka. Pokrzywa wykazuje co najmniej 6 właściwości pozytywnie wpływających na zdrowie.

Pokrzywa - właściwości zdrowotne:

• właściwości antyalergiczne - pokrzywa jest źródłem pochodnych tyrozyny o działaniu przeciwhistaminowym, a ekstrakt z pokrzywy może hamować działanie niektórych enzymów reakcji zapalnych odpowiedzialnych za objawy alergii,
• przeciwzapalne - pokrzywa zmniejsza poziom cytokin prozapalnych,
• antyoksydacyjne - wysoka zawartość związków biologicznie czynnych, głównie związków fenolowych o silnym działaniu antyoksydacyjnym, może mieć wpływ na funkcjonowanie całego organizmu
• antyagregacyjne - działa profilaktycznie w chorobach układu krążenia,
• przeciwreumatoidalne - ekstrakt z pokrzywy może tymczasowo zmniejszyć bóle reumatyczne,
• przeciwbakteryjne - jest naturalnym środkiem antyseptycznym i antybakteryjnym.

W jakiej formie występuje pokrzywa?

Tak bogaty skład pokrzywy zapewnia jej szeroki wachlarz wpływu na zdrowie i urodę. Pokrzywę można stosować  zarówno w postaci produktów aptecznych, jak i samodzielnie przyrządzonej herbaty czy dań z jej dodatkiem. W aptece można znaleźć sok z pokrzywy, wyciąg z pokrzywy w postaci np. tabletek, szampony z pokrzywy. Najczęściej wybiera się pokrzywę do picia, np. w postaci  herbaty lub suszu do zaparzania.

Nadmiar spożycia pokrzywy - czy jest możliwy?

Mimo cennych właściwości istnieją również skutki uboczne stosowania pokrzywy. Skutki te mogą występować z powodu nadmiernego spożycia lub alergii. Poniżej lista 6 skutków ubocznych występujących po spożyciu pokrzywy:

• świąd,
• pieczenie,
• zwiększone wydalanie moczu
• wahania stężenia glukozy we krwi
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• wysypka. 

Pokrzywa może wchodzić również w interakcje z innymi lekami, np. przeciwzakrzepowymi.

Pokrzywa działa moczopędnie, a także obniża stężenie glukozy. Obie te właściwości mogą być korzystne w niektórych przypadkach, a w innych niekoniecznie. Przykładowo osoby z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej stosując preparaty z pokrzywą bez konsultacji z lekarzem mogą doprowadzić do niebezpiecznej hipoglikemii.  Aby nie doprowadzić do opisanych objawów nie należy przekraczać dawek zalecanych przez producentów preparatów z pokrzywą. W przypadku herbaty/naparu z pokrzywy mówi się o maksymalnie 2 filiżankach dziennie (chociaż istnieją źródła mówiące o 4 filiżankach dziennie). Każde dawkowanie warto skonsultować ze specjalistą. 

Możliwe zastosowania pokrzywy

Składniki odżywcze oraz właściwości zdrowotne pokrzywy mogą działać wspierająco w różnych chorobach. Po konsultacji z lekarzem prowadzącym leczenie warto rozważyć zastosowanie pokrzywy w celu poprawy zdrowia. Na co może wpływać pokrzywa? Oto 8 zastosowań pokrzywy:

• układ moczowy - działa moczopędnie, obniża poziom mocznika, wspiera leczenie zapalenia pęcherza, przeciwdziała kamicy nerkowej,
• układ odpornościowy - zmniejsza objawy alergii, redukuje stany zapalne, działa przeciwwirusowo,
• układ krwionośny – rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi, przeciwdziała anemii, działa przeciwkrwotocznie,
• układ trawienny – poprawia apetyt, przyspiesza przemianę materii, odprowadza złogi żółciowe, wspomaga pracę żołądka, wątroby i trzustki, działa przeciwcukrzycowo, może wspomóc leczenie niewydolności wątroby, zapalenia trzustki,
• pokrzywa na włosy – hamuje wypadanie włosów, działa przeciwłupieżowo i przeciwłojotokowo, nabłyszcza, wzmacnia, stymuluje porost nowych włosów,
• na stawy - wspomaga leczenie chorób reumatycznych, łagodzi ból,
• odchudzanie - redukuje obrzęki wywołane gromadzeniem wody,
• gojenie ran - działa jak naturalny środek antyseptyczny i przeciwbakteryjny.

Reasumując pokrzywa wykazuje szerokie zastosowanie we wspomaganiu organizmu człowieka. Ma pozytywny wpływ na wiele procesów w obrębie układu odpornościowego, krwionośnego, trawiennego i moczowego. Wspiera zarówno zdrowie, jak i urodę.

Herbata z pokrzywy - dlaczego warto pić?

Herbata z pokrzywy to napój, który warto dodać do codziennego jadłospisu, między innymi ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów (karotenoidów, flawonoidów). Poza wspomnianymi cennymi właściwościami zdrowotnymi może poprawić nawodnienie organizmu. Herbata z pokrzywy do picia może być również ciekawym wsparciem w poprawie nawyków żywieniowych osób, które na co dzień częściej sięgają po napoje (np. słodkie) aniżeli wodę. Picie herbaty z pokrzywy będzie pomocne w chorobach dróg moczowych oraz stawów. 

Pokrzywa na odchudzanie

Pokrzywa może wspierać proces redukcji masy ciała. Warto jednak zaznaczyć, że niezbędna będzie do tego odpowiednia dieta oraz aktywność fizyczna. Pokrzywa może okazać się jednak cennym wsparciem w utracie wagi.

Pokrzywa na odchudzanie – dlaczego warto się nią wspomagać:

• Przyspiesza metabolizm;
• Pomaga pozbyć się nadmiaru wody z organizmu i redukuje obrzęki wywołane gromadzeniem wody w organizmie;
• Pomaga w wydalaniu szkodliwych substancji;
• Zapewnia dostarczanie istotnych witamin, mikro – i makroelementów;
• Obniża poziom cukru we krwi,

Jak widać pokrzywa zarówno bezpośrednio wspomaga proces odchudzania (przyspiesza metabolizm, usuwa nadmiar wody), jak i poprawia ogólne funkcjonowanie organizmu. Pozwala to zapobiegać takim skutkom odchudzania, jak utrata energii czy dostarczanie zbyt małej ilości m.in. witamin, żelaza czy wapnia.

Pokrzywa a ciąża

Istnieje kilka przeciwwskazań do stosowania pokrzywy. Jednym z nich jest ciąża. Niektóre źródła zalecają picie pokrzywy w ciąży ze względu na obecność cenny składników mineralnych, takich jak wapń i żelazo. Niestety duże ilości pokrzywy mogą zwiększać ryzyko poronienia. Wymienione przykłady pokazują, że lepiej wstrzymać się z piciem pokrzywy w ciąży. Pokrzywa w ciąży powinna być stosowana tylko po konsultacji z lekarzem i gdy korzyści są większe niż niebezpieczeństwo. 

Ponadto brakuje danych na temat bezpieczeństwa stosowania pokrzywy u dzieci (np. herbaty z liści) dlatego lepiej skonsultować potencjalną suplementację z lekarzem specjalistą. 

Warto dodać, że istnieją jeszcze inne przeciwwskazania do stosowania pokrzywy, 3 z nich to:

• alergia,
• przewlekłe choroby nerek, po chirurgicznym leczeniu cukrzycy,
• stosowanie niektórych leków, np. na nadciśnienie. 

Pokrzywa a badania krwi - czy ma wpływ?

Suplementacja preparatami z pokrzywy może wpływać na wyniki badań krwi. Zgodnie z pracą Karoliny Jakubczyk i in., “Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne” wiadomo, że preparaty z kłączy i korzeni pokrzywy mogą obniżać poziom glukozy, cholesterolu i lipidów we krwi. Ponadto wyciąg z pokrzywy może zwiększyć wydzielanie insuliny. Korzystne działanie preparatów z pokrzywy może być wsparciem dla pacjentów kardiologicznych i diabetologicznych. Warto jednak pamiętać o koniecznej konsultacji z lekarzem prowadzącym leczenie i nie stosować preparatów tego typu na własną rękę.

Suplementacja pokrzywą

Suplementy z pokrzywą dostępne są w różnych formach. Poza herbatą do picia bardzo popularne są kapsułki z wyciągiem z liści pokrzywy lub korzenia. Poza kapsułkami pokrzywę można stosować w formie soku do picia, a także w proszku. Pokrzywa w proszku to preparat do połączenia z wodą. Suplementy z pokrzywą można dostać w formie specjalnych mieszanek, np. kapsułek na porost włosów w połączeniu ze skrzypem. Dawkowanie pokrzywy powinno być zgodne z informacją umieszczoną przez producenta na opakowaniu.

Podsumowanie

Preparaty z pokrzywą mogą być cennym dodatkiem do codziennej diety. Warto rozważyć suplementację pokrzywą szczególnie w przypadku chorób układu moczowego, kostno-stawowego oraz w chorobach serca czy cukrzycy. Herbata z pokrzywy może działać korzystnie również u osób zdrowych dzięki cennym składnikom odżywczym wpływających np. na odchudzanie czy piękne włosy.

Źródła:

1. Jakubczyk K., i in., Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne, Pom J Life Sci, 2015
2. Ziaei, Rahele, et al. The effect of nettle (Urtica dioica) supplementation on the glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta‐, Phytotherapy Research, 2020
3. Kalemba-Drożdż M., Pyszne Chwasty, Pascal, 2014