Tlenek azotu jest związkiem, który powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i stymuluje uwalnianie niektórych hormonów, takich jak insulina i ludzki hormon wzrostu. Suplementy podnoszące stężenie tlenku azotu w rzeczywistości nie zawierają go jednak w składzie. Są to natomiast preparaty L-argininy, z których związek ten może być produkowany. Kiedy warto je zażywać i na co zwrócić uwagę podczas stosowania?
Tlenek azotu - co to jest i jakie są jego właściwości?
Tlenek azotu to cząsteczka naturalnie wytwarzana przez organizm, ważna dla zdrowia pod wieloma względami. Jego najważniejszą funkcją jest działanie wazodilatacyjne, co oznacza, że rozluźnia mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, powodując ich rozszerzenie i poprawę krążenia. Zmniejsza także lepkość krwi. Tlenek azotu ma zatem istotny wpływ na ciśnienie tętnicze, a u mężczyzn również na potencję.
Wiele osób uprawiających wyczynowo sport sięga po środki, które zwiększają stężenie tlenku azotu, ponieważ na drodze przemian metabolicznych są przekształcane właśnie w ten związek. Zdania na temat zasadności stosowania tego rodzaju preparatów są jednak podzielone.
Bardzo często podkreśla się, że aby zwiększyć produkcję tlenku azotu w organizmie, warto włączać do diety produkty bogate w związki azotowe. Należą do nich m.in. warzywa liściaste i bulwiaste, w tym: rukola, szpinak, roszponka, sałata, rzodkiew, kapusta pekińska czy buraki, które przy okazji znakomicie wpływają na odporność, ponieważ zawierają w dużych ilościach witaminy i minerały.
Przeprowadzono pokaźną liczbę badań dotyczących wpływu tlenku azotu na organizm. Dzięki nim wiadomo m.in., że niedobór tego związku obserwowany jest w rozmaitych schorzeniach nie tylko układu sercowo - naczyniowego, ale i oddechowego, pokarmowego oraz moczowo-płciowego. Wiadomo jednak także, że nieustanna zwiększona ekspozycja komórek organizmu na duże stężenia tlenku azotu, może wiązać się z uszkodzeniami narządowymi wskutek działania cytotoksycznego.
Tlenku azotu nie należy mylić z podtlenkiem azotu (tzw. gaz rozweselający), którego stomatolodzy używają w swojej pracy, do znieczulania pacjentów.
Tlenek azotu dla sportowców? Wpływ na trening.
Właściwości tlenku azotu doceniają w szczególności sportowcy, wśród których panuje powszechne przekonanie, że wzrost produkcji tej substancji przez ustrój wpływa na potencjalną poprawę zdolności do wykonywania intensywnych ćwiczeń oraz szybszej regeneracji poprzez przyspieszenie przepływu krwi do mięśni. Zastosowanie tlenku azotu powinno zostać jednak dobrze przemyślane. Mimo ogromnej liczby entuzjastów jego działania, tak naprawdę nie ma wystarczającej liczby doniesień, które potwierdzałyby jego wysoką skuteczność w omawianym zakresie.
Wyniki badań dotyczące tego czy tlenek azotu – lub azotany – mogą naprawdę poprawić wydajność są często dość sprzeczne. Wprawdzie niektóre z nich wykazały, że związek ten pomaga złagodzić ból mięśni (dotlenia i odżywia) lub poprawia wydajność w trakcie ćwiczeń, ale grupy badawcze były zbyt małe, aby ostatecznie stwierdzić, czy suplementy zadziałały. Co ciekawe zaobserwowano, że środki podnoszące stężenie tlenku azotu w ustroju były stosowane z lepszym skutkiem u osób mniej i rzadziej trenujących niż wyczynowi sportowcy.
Tlenek azotu - jak stosować tlenek azotu?
Tak jak wspomniano na wstępie, określenie „suplement tlenku azotu” jest nieprecyzyjne, bo do dyspozycji są wyłącznie środki, które nasilają jego produkcję. Przede wszystkim należą do nich L-arginina. Powszechnie uznaje się je za bezpieczne w stosowaniu. Należy jednak ściśle przestrzegać zalecanego przez producenta dawkowania. Co do zasady, preparaty te stosuje się najczęściej na krótko przed rozpoczęciem treningu, jako tzw. „booster”.
Jeśli zastanawiasz się jak zwiększyć stężenie tlenku azotu w ustroju, wprowadź do diety więcej produktów spożywczych obfitujących w azotany, w szczególności wymienione wcześniej warzywa.
Tlenek azotu - jakie są przeciwwskazania do jego stosowania?
Przeciwwskazaniem do stosowania suplementów podnoszących produkcję tlenku azotu są: ciąża oraz laktacja, a także uczulenie na którykolwiek ze składników danego preparatu. Nie należy ich także stosować u dzieci i młodzieży. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, a także borykające się z poważnymi dolegliwościami ze strony układu sercowo-naczyniowego. W takich przypadkach ewentualną suplementację najlepiej skonsultować z lekarzem. Oczywiście reakcja na tlenek azotu może być różna i należy zachować czujność, zwłaszcza podczas pierwszorazowego stosowania środków wzmagających jego produkcję. Dotyczy to wszystkich suplementów diety.
Tlenek azotu - jakie są jego skutki uboczne?
Stosowanie L-argininy w zbyt dużych dawkach może powodować objawy ze strony przewodu pokarmowego. Gdy w ustroju produkowane są bardzo duże ilości tlenku azotu skutki uboczne charakterystyczne dla tego stanu obejmują nagłe, gwałtowne spadki ciśnienia tętniczego krwi, zawroty głowy, a w poważniejszych przypadkach nawet niewydolność serca.
Najważniejsze pytania o tlenku azotu
Tlenek azotu jest gazem bezbarwnym o lekkim zapachu, który występuje naturalnie w atmosferze ziemskiej w ilości około 0,00005%. Jest również stosowany w medycynie jako gaz znieczulający, a także w przemyśle do produkcji kwasu azotowego oraz jako utleniacz w silnikach spalinowych. Tlenek azotu jest także jednym z tzw. gazów cieplarnianych, co oznacza, że przyczynia się do zmian klimatycznych poprzez swoje działanie na atmosferę Ziemi. W nadmiernych ilościach tlenek azotu może również negatywnie wpływać na zdrowie człowieka i środowisko naturalne.
Bibliografia:
- Maria Sokołowska i Lidia Włodek. Dobre i złe strony tlenku azotu. Folia Cardiol. 2001;8(5):467–477.
- Ufnal M, Żera T. Rola tlenku azotu, siarkowodoru oraz tlenku węgla w regulacji układu krążenia i ich potencjał farmakoterapeutyczny. Kardiologia Polska 2010;68:436-440.
- Jones AM. Dietary nitrate supplementation and exercise performance. Sports Med. 2014 May;44 Suppl 1(Suppl 1):S35-45. doi: 10.1007/s40279-014-0149-y. PMID: 24791915; PMCID: PMC4008816.
