UNS5 UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY: UNS5 KOD RABATOWY:
BLOG - ostatnie wpisy

Za co odpowiadają hormony tarczycy i jakie są ich normy?

1031 Views

Tarczyca jest gruczołem dokrewnym, który pełni bardzo ważną jeśli chodzi o tempo metabolizmu. Wraz z podwzgórzem oraz przysadką tworzy samoregulujący się „obwód” zwany osią podwzgórze-przysadka-tarczyca. Z poniższego artykułu  dowiesz się za co odpowiadają hormony tarczycy, kiedy należy oznaczać ich poziom oraz jakie są obowiązujące normy.

Hormony tarczycy 

Gdy tarczyca funkcjonuje w sposób właściwy, produkuje określone hormony: tyroksynę (T4), trójjodotyroninę (T3), a także kalcytoninę. Mają one niebagatelny wpływ na zdrowie. Produkcja i uwalnianie hormonów tarczycy — tyroksyny (t4) i trójjodotyroniny (T3) — jest kontrolowana przez system pętli sprzężenia zwrotnego, który obejmuje: podwzgórze, przysadkę mózgową oraz tarczycę. 

Wytwarzanie hormonów tarczycy na zasadzie sprzężenia zwrotnego rozpoczyna się, gdy podwzgórze uwalnia hormon kortykoliberynę (TRH). Kortykoliberyna stymuluje przysadkę mózgową do produkcji i uwalniania hormonu tyreotropowego (TSH). TSH z kolej pobudza tarczycę do wydzielania tyroksyny (ok. 80%) i trójjodotyroniny (ok. 20%). Należy jednak podkreślić, że tylko niewielka ilość tej ostatniej produkowana jest przez tarczycę. Większość trójjodotyroniny powstaje bowiem w tkankach, z tyroksyny. 

Gdy poziom hormonów tarczycy we krwi rośnie, na zasadzie sprzężenia zwrotnego dochodzi do zahamowania produkcji kortykoliberyny. Gdy z kolei poziomy FT3 i FT4 spadają, pętla sprzężenia zwrotnego rozpoczyna się ponownie. Ten system pozwala organizmowi utrzymać stały poziom hormonów tarczycowych.

Hormony tarczycy – normy

Badanie na hormony tarczycy przeprowadzane jest zazwyczaj, jeśli istnieje podejrzenie zaburzeń w jej funkcjonowaniu. Najczęściej chodzi o niedoczynność lub nadczynność tarczycy, a także przewlekłe zapalenie gruczołu tarczowego, czyli chorobę Hashimoto. 

Należy pamiętać, że niedoczynność tarczycy a Hashimoto to dwie odrębne jednostki chorobowe. Bardziej szczegółowo - w przebiegu Hashimoto najczęściej obserwuje się niedoczynność tarczycy, jednak pierwotnej niedoczynności nie musi towarzyszyć zapalenie gruczołu tarczowego. Aby rozróżnić oba schorzenia, poza oznaczeniami FT3 i FT4, wskazane jest wykonanie USG, oraz dodatkowych badań laboratoryjnych określających poziom przeciwciał tarczycowych. Przy diagnozowaniu wszelkich chorób tarczycy niezwykle istotne są także wyniki TSH.

W przypadku jakich objawów lekarze najczęściej zalecają badania hormonów tarczycy? Może być ich bardzo wiele. Do najczęstszych wskazań należą: 

  • przewlekłe zmęczenie i senność;
  • nieuzasadnione przybieranie na wadze lub nadmierna utrata wagi;
  • suchość skóry;
  • nasilone wypadanie włosów;
  • kołatanie serca;
  • zaparcia;
  • obrzęki;
  • zaburzenia koncentracji;
  • spadek nastroju;
  • bezsenność;
  • duszności;
  • nieustające uczucie zimna lub gorąca;
  • obniżona odporność

Normy hormonów tarczycy mogą się nieco różnić, w zależności od laboratorium, w którym przeprowadzane jest badanie. Prawidłowe wartości dla TSH zwykle mieszczą się w zakresie: 0,4-4,0 mlU/l. Za normę dla FT3 uznaje  2,25-6 pmol/L (1,5-4 ng/L), a FT4 od 10 do 35 pmol/l (od 8 do 28 ng/l). W ciąży normy hormonów tarczycy mogą być nieco inne. Wartości referencyjne dla tej grupy badanych zwykle podawane są obok uzyskanego wyniki. 

W przypadku podwyższonego poziom TSH i przy jednoczesnym obniżeniu wartości FT3 i FT4 mówimy o niedoczynności tarczycy. Przy nadczynności, obserwowana jest natomiast sytuacja odwrotna: obniżony poziom TSH przy jednoczesnym wzroście wartości FT3 i FT4. Nie zawsze sytuacja jest jednak tak oczywista.

Coraz częściej podkreśla się różnicę pomiędzy wynikiem hormonów tarczycy w normie a wynikiem optymalnym. Zauważono bowiem, że mimo iż wynik TSH mieści się w założonych widełkach, wiele osób obserwuje u siebie uciążliwe objawy już wówczas gdy przekracza on wartość 2,0 mlU/l. Dlatego też interpretacja wyników tarczycy powinna być przeprowadzona przez lekarza endokrynologa, który posiada całościowy obraz pacjenta. Jeśli zdiagnozuje on jakiekolwiek nieprawidłowości, zaleci odpowiednie leczenie i wskaże kiedy badać hormony tarczycy ponownie. To bardzo istotne, zwłaszcza na początkowym etapie terapii, gdy niezbędne jest dobranie właściwych dawek środków farmakologicznych. 

Jak zatem przebiega oznaczanie hormonów tarczycy. Badanie krwi w tym kierunku wykonuje się na czczo. Najlepiej aby dzień wcześniej nie uprawiać intensywnej aktywności fizycznej. Osoby na stałe przyjmujące leki (hormony tarczycy) w przebiegu niedoczynności lub choroby Hashimoto, w dniu badania powinny pominąć codzienną dawkę. Na kilka dni wcześniej najlepiej też odstawić przyjmowane witaminy i minerały. Niektóre z nich, jak np. biotyna, mogą bowiem powodować zafałszowania wyniku. 

Badanie hormonów tarczycy można wykonać prywatnie, za odpłatnością lub bezpłatnie na podstawie skierowania od lekarza endokrynologa bądź lekarza rodzinnego. Cena badania hormonów tarczycy waha się zwykle w granicach 30-40 zł za pojedynczy hormon. Należy jednak pamiętać, że wartość diagnostyczną mają jedynie wyniki, które, poza oznaczeniem FT3 i FT4, uwzględniają także TSH.

Hormony tarczycy - za co odpowiadają?

Przyjrzyjmy się zatem bliżej jakie funkcje pełnią hormony tarczycy: tyroksyna i trójjodotyronina. Mają istotny wpływ na rozwój i wzrost. Biorą udział w syntezie białek, regulują metabolizm tłuszczów oraz węglowodanów. Hormony tarczycy w ciąży, zwłaszcza tyroksyna, odgrywa istotną rolę w dojrzewaniu ośrodkowego układu nerwowego rozwijającego się dziecka. Właściwe stężenie tyroksyny rzutuje na sprawność przemiany materii, w tym rozkładanie tłuszczów czy przyswajanie glukozy. Badanie poziomu FT4, czyli wolnej tyroksyny, wskazane jest podczas prowadzenia diagnostyki w kierunku chorób tarczycy, ale nie tylko. Lekarze mogą zalecać je także w innych przypadkach, np. w kłopotach z płodnością u kobiet. Trójjodotyronina , podobnie jak tyroksyna, bierze udział w procesach metabolicznych i ma wpływ na tempo przemiany materii. 

Należy podkreślić, że hormony tarczycy u dzieci również mogą być wydzielane w nieprawidłowy sposób. Ich niedobór, np. w okresie niemowlęcym może prowadzić do poważnych zaburzeń rozwojowych. Sygnałem, który powinien zasugerować konieczność badania poziomu hormonów tarczycowych jest także nagły przyrost wagi. Hormony tarczycy a tycie to zagadnienie szeroko opisywane w literaturze naukowej, zarówno w odniesieniu do dorosłych jak i dzieci. Odkładanie się tkanki tłuszczowej obserwuje się przede wszystkim w niedoczynności tarczycy, a także chorobie Hashimoto, co ma związek ze spowolnieniem procesów przemiany materii. 

Leczenie zaburzeń związanych z tarczycą, uzależnione jest od diagnozy. Przy niedoczynności pacjent musi przyjmować syntetyczny hormon tarczycy (lewotyroksynę) codziennie na czczo, na ok. minimum 30 minut przed jedzeniem (przez minimum 1-2 godziny od zażycia leku nie należy także pić kawy, gdyż kofeina osłabia wchłanianie leku). W przebiegu nadczynności tarczycy stosuje się leki o działaniu przeciwtarczycowym, m.in. tiamazol. Niekiedy przeprowadza się terapię jodem promieniotwórczym (m.in. w chorobie Gravesa-Basedova i toksycznym wolu guzkowym).  

Bibliografia:

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500006/
  2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285545/#_NBK285545_pubdet
  3. Bolanowski M. Niedoczynność tarczycy. Lekarz POZ 3/2016
  4. Karpińska i wsp. Pierwotne, wtórne i jatrogenne zaburzenia czynności tarczycy. Choroby Serca i Naczyń 2007;4(1):48–53. 
W kategorii: ZDROWIE