Przepuklina brzuszna może pojawić się u osób z osłabionymi mięśniami brzucha oraz jako powikłanie operacji jamy brzusznej. Jest to dosyć powszechna nieprawidłowość, która ze względów anatomicznych zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn. Co to jest przepuklina brzuszna? Jak wygląda przepuklina brzuszna? Czy przepuklina brzuszna boli?
Przepuklina brzuszna – objawy
Przepuklina brzuszna to nieprawidłowość, która polega na przemieszczaniu się elementów znajdujących się w jamie brzusznej przez otwory (naturalne lub nabyte) poza jej powłoki. Nie jest to wcale zjawisko rzadkie. Wystarczy zmniejszona odporność mięśni na duży wysiłek, aby rozwinął się ten defekt.
Choć przyczyny przepukliny brzusznej upatruje się przede wszystkim w zabiegach operacyjnych, to może ona również powstać na skutek nadmiernego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej np. w czasie zaparć czy na skutek dużego wysiłku fizycznego.
Czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu defektu jest podeszły wiek, stosowanie sterydów, palenie papierosów. Większe ryzyko powstania uwypuklenia stwierdzane jest u osób z nadwagą. To właśnie dlatego tak często diagnozowana jest przepuklina brzuszna w ciąży. Ponadto powstaniu defektu sprzyja wysokie ciśnienie w jamie brzusznej. Może być to wynik dużego wysiłku fizycznego (np. praca fizyczna) przewlekłych zaparć, a także długiego porodu (dlatego często diagnozowana jest przepuklina brzuszna po porodzie).
Nie w każdym przypadku objawy przepukliny brzusznej po operacji czy innego typu przepukliny są rozpoznawane przez pacjentów. Zmiany niewielkich rodzajów mogą mieć charakter bezobjawowy. Do najbardziej typowych objawów przepukliny brzusznej większych rozmiarów zaliczają się:
- ból i pieczenie,
- dyskomfort wywołany gromadzeniem się gazów,
- powstanie czerwonego, ciepłego guza,
- wymioty,
- trudność w puszczaniu gazów i wypróżnianiu się,
- gorączka,
- zapalenie otrzewnej,
- objawy charakterystyczne dla sepsy.
Jak wygląda przepuklina brzuszna?
Poza bólem i pieczeniem charakterystycznym objawem przepukliny brzusznej pooperacyjnej i innego typu przepukliny jest pojawienie się elastycznego wybrzuszenia. Najczęściej lokuje się ono w pachwinie (przepuklina pachwinowa), nadbrzuszu oraz w okolicy pępka lub blizny powstałej po przecięciu powłok brzusznych w czasie zabiegu.
Wybrzuszenie może być nieruchome, ale bywa, że można je delikatnie przesunąć, co wywołuje ból. Zwykle guz jest zaróżowiony i cieplejszy niż reszta ciała, co świadczy o stanie zapalnym.
Czy przepuklina brzuszna boli?
Czeka cię operacja i zastanawiasz się, czy przepuklina brzuszna boli, jeśli takie powikłanie ci się przydarzy? Nie jest to objaw nierozerwalnie związany z pojawieniem się przepukliny brzusznej. Operacja może spowodować powstanie guza w różnych lokalizacjach. To czy i jak boli przepuklina brzuszna, zależy przede wszystkim od miejsca jej powstania.
Niedająca objawów przepuklina brzuszna u dorosłych może powstać m.in. w nadbrzuszu. Dyskomfort i pieczenie pojawia się wówczas często dopiero przy aktywności fizycznej. Jeśli nie jesteś aktywny ruchowo – możesz nawet nie wiedzieć o powstaniu defektu.
Również niebolesna jest przepuklina brzuszna u noworodka. Mowa tu zarówno o przepuklinie pępkowej, jak i udowej. Podobnie przepuklina Spiegla (boczna) wywołuje dyskomfort u zaledwie 20% dzieci.
Choć więc jedną z sugestii, co do tego, jak rozpoznać przepuklinę brzuszną, jest odczuwanie bólu i pieczenia w okolicy powstałego uwypuklenia, to nie jest to objaw występujący w każdym przypadku. Jak się okazuje, nawet jedna na trzy osoby zauważa wybrzuszenie na brzuchu, ale nie odczuwa dyskomfortu z tym związanego.
Przepuklina brzuszna pooperacyjna
Przepuklina brzuszna po operacji zdarza się u 10–15% pacjentów. Wg niektórych źródeł nawet częściej – po co czwartym zabiegu, w którego czasie jama brzuszna została otwarta (laparotomia). Co ciekawe przepuklina brzuszna u mężczyzn występuje u aż 27% spośród wszystkich operowanych mężczyzn, podczas gdy przepuklina brzuszna u kobiet – diagnozowana jest zaledwie 3% wszystkich operowanych kobiet. Wynika to z odmiennej budowy kanału pachwinowego oraz funkcji, jakie on pełni.
Standardowo wykonywany zabieg zszycia wrót przepukliny (otworu w powłokach brzusznych, przez który przepuklina przechodzi) okazuje się nieskuteczny w aż 25–54% przypadków. Podobnie jest przy rekonstrukcji z użyciem siatki syntetycznej – nawrót zdarza się u 32% pacjentów z przepukliną brzuszną pooperacyjną.
Przepuklina brzuszna u dziecka
Najczęściej występującą przepukliną brzuszną u dziecka jest przepuklina skośna. Chirurdzy dziecięcy diagnozują ją u aż 0,8–4,4% pacjentów. Wybrzuszenie staje się wyraźniejsze, gdy dziecko zaczyna płakać albo kaszle.
Równie często występuje pępkowa przepuklina brzuszna u niemowlaka. Nie można jednak określić częstotliwości pojawiania się tego defektu, ponieważ najczęściej otwór w okolicy pępka samoistnie się zamyka w ciągu pierwszych dwóch lat życia. Ten rodzaj przepukliny brzusznej u dzieci objawia się zwykle wyłącznie nieestetycznym zgrubieniem, które wyraźnie widać w czasie płaczu czy kaszlu niemowlęcia. Nie jest dla niego źródłem bólu ani dyskomfortu. To efekt osłabienia lub wystąpienia otworu w mięśniach brzucha. Właśnie dlatego tak ważne jest układanie dziecka na brzuchu już od pierwszych dni życia. W ten sposób mięśnie szybko się wzmacniają i tym samym znika przepuklina pępkowa.
Inne rodzaje przepuklin brzusznych u dzieci są wynikiem wrodzonych wad anatomicznych. Są to:
- przepuklina pachwinowa prosta (stanowi zaledwie 0,2–1,35% wszystkich odmian przepuklin pachwinowych),
- przepuklina udowa (stanowi zaledwie 0,33–1,87% wszystkich odmian przepuklin pachwinowych),
- przepuklina nadbrzuszna (stanowi zaledwie 1,6–4% wszystkich odmian przepuklin brzusznych),
- przepuklina Spigela (stanowi zaledwie 3% wszystkich odmian przepuklin bocznych brzucha),
- przepuklina lędźwiowa (jak dotąd odnotowano wyłącznie 60 takich przypadków).
Przepuklina brzuszna – leczenie
Leczenie przepukliny brzusznej polega na operacyjnym zrekonstruowaniu jamy brzusznej, w taki sposób, aby jej treść nie przedostawała się przez otwór na zewnątrz, a mięśnie zyskały wsparcie. Ważne również, aby podczas zabiegu nie tworzyć napięć w rekonstruowanych tkankach.
To ile trwa operacja przepukliny brzusznej, zależy od wybranej metody. Zabieg bez powikłań zwykle wykonywany jest w czasie nie dłuższym niż 2 godziny. Na tym jednak leczenie się nie kończy. Po operacji przepukliny brzusznej rekonwalescencja trwa około 7 dni, a jeśli zabieg dotyczy przepukliny pooperacyjnej – wówczas nawet 3 tygodnie. W tym czasie możesz stopniowo wracać do codziennych aktywności, wyjąwszy duży wysiłek fizyczny i dźwiganie ciężarów. Czynności wymagające silnego napięcia mięśni brzucha możesz zacząć wykonywać dopiero po dwóch miesiącach.
Na co warto zwrócić uwagę w okresie rekonwalescencji po operacji przepukliny brzusznej? Ćwiczenia! Ważne, by stopniowo podejmować się wysiłku fizycznego, który wzmocni mięśnie brzucha i zmniejszy ryzyko nawrotu dolegliwości. Wystarczą regularne spacery, bieganie, nordic walking czy joga. Unikaj natomiast treningu siłowego, który może poważnie ci zaszkodzić.
Regenerację po operacji warto wesprzeć szytą na miarę suplementacją. Sięgnij po witaminy i minerały (np. w formie multiwitaminy), aby przyspieszyć dochodzenie organizmu do zdrowia. Szczególnym wsparciem są witaminy: A, grupy B, C, D, E. Wartościowe są również kwasy omega-3 (wielonienasycone kwasy tłuszczowe) dawkowane w porcjach dostosowanych do potrzeb organizmu.
Przepuklina brzuszna – operacja
Aby pacjent z przepukliną brzuszną odzyskał zdrowie, możliwe jest wykonanie zabiegu metodą klasyczną, związana z koniecznością wykonania cięcia chirurgicznego:
- klasyczna technika Ramireza – uwalniany jest mięsień prosty dzięki specjalnemu nacięciu chirurgicznemu,
- zmodyfikowana technika Ramireza – umieszczany jest zamięśniowo dodatkowy element w tej metodzie operacji przepukliny brzusznej – siatka wykonana z materiału syntetycznego,
- endoskopowa modyfikacja techniki Ramireza – dzięki użyciu endoskopu nienaruszone zostają naczynia okołopępkowe,
- uwolnienie mięśnia poprzecznego brzucha – wykonywane jest przecięcie przyczepu mięśnia poprzecznego dla uzyskania dostępu do przestrzeni zaotrzewnowej.
Przepuklina brzuszna – leczenie bezoperacyjne
Niestety jak się okazuje, stosowanie materiałów syntetycznych przy rekonstrukcji jamy brzusznej zwiększa ryzyko nawrotu przepukliny brzusznej oraz rozwoju zakażeń. To sprawiło, że zaczęły rozwijać się nowoczesne techniki bezoperacyjnego leczenia przepukliny brzusznej – metody laparoskopowe, podczas których dostęp do przestrzeni zamięśniowej i wszczepienie w tym obszarze arkusza siatki syntetycznej przebiega w sposób małoinwazyjny. W zależności od sposobu dotarcia do przestrzeni zamięśniowej może być to metoda:
- zamięśniowa eTEP – tokary wprowadzane są bocznie od strony kresy białej,
- reversed TEP – pierwszy tokar wprowadzany jest od strony pępka,
- MILOS/EMILOS – tokar wprowadzany jest przez nacięcie ponad workiem przepuklinowym,
- MIC Rives Stoppa Stapler Repair – tokary wprowadzane są po laparoskopowym usunięciu zrostów przy przepuklinie,
- TAPP – tokary wprowadzane są w linii pachowej,
- TARUP – odmiana metody TAPP przeznaczona dla przepuklin pępkowych.
Na tym nie kończy się lista metod małoinwazyjnego leczenia przepukliny brzusznej po ciąży czy wcześniejszej operacji. Zabieg może być również wykonany jedną z metod nadpowięziowych oraz wewnątrzotrzewnowych. O sposobie leczenia zawsze decyduje lekarz, kierując się dobrem pacjenta.
Bibliografia:
- W. Szczęsny, P. Cisowski, Pułapki diagnostyki klinicznej przepuklin powłoki brzusznej, „Chirurgia Polska” 2005, nr 7 (2), s. 113–119.
- K. Mitura, Nowe techniki w chirurgii przepuklin brzusznych – ewolucja małoinwazyjnych metod leczenia, „Polish Journal of Surgery” 2020, nr 92(4), s. 38–46.
- T. Hilger, M. Bagłaj, Rzadko występujące przepukliny brzuszne u dzieci, „Advances in Clinical and Experimental Medicine” 2006, nr 15(4), s. 733–740.
