Jod w tabletkach wykorzystywany jest w leczeniu niektórych chorób tarczycy. To także środek, który w większych dawkach stosuje się jednorazowo w przypadku skażenia radioaktywnego. W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje na temat pierwiastka, jakim jest jod.
Jod – właściwości
Jod to minerał występujący w niektórych produktach spożywczych, m.in. w soli. Jest niezbędny organizmowi do syntezy hormonów tarczycy, ale nie tylko. Ustrój ludzki potrzebuje jodu już na etapie życia płodowego. Pełni on bowiem istotną rolę dla rozwoju mózgu dziecka w czasie ciąży.
Jod – zapotrzebowanie
Właściwości jodu sprawiają, że pierwiastek ten jest potrzebny w większych lub mniejszych dawkach w zasadzie każdemu. Największe zapotrzebowanie dotyczy kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. O jego podaży (np. kapsułki z jodem dostępne bez recepty) powinny pamiętać także osoby unikające soli jodowanej, oraz weganie. Szczegółowe wytyczne odnośnie zalecanych dawek dziennego spożycia jodu znajdziesz w dalszej części artykułu.
Jod - niedobór
Gdy podaż jodu wraz z dietą jest niewystarczająca, mogą występować istotne konsekwencje zdrowotne. Dotyczą one przede wszystkim zaburzeń pracy tarczycy, której główną rolą jest regulowanie tempa metabolizmu. Choć zasadniczo braki tego pierwiastka obserwowane są stosunkowo rzadko, zdarza się, że występują. Główne objawy niedoboru jodu (przy jego znacznych brakach) to powiększająca się tarczyca i występowanie tzw. wola tarczycowego.
Co wypłukuje jod z organizmu?
Istnieje szereg pokarmów które mogą sprzyjać nadmiernej utracie jodu. Choć ich dobroczynny wpływ na zdrowie jest powszechnie znany, to niestety osoby cierpiące z powodu niedoczynności tarczycy lub stwierdzonych niedoborów jodu, powinny ograniczać ich spożycie. Mowa przede wszystkim o warzywach z rodziny krzyżowych, czyli brukselce, kapuście, kalafiorze oraz jarmużu. Zawarte w nich związki – goitrogeny, hamują wychwyt jodu przez tarczycę.
Jod - gdzie występuje
Ponieważ podkreśla się, że głównym źródłem jodu jest dieta, warto wiedzieć co zawiera jod. Występuje on przede wszystkim w soli kuchennej jodowanej. Poza tym zawierają go tłuste ryby morskie (np. łosoś, tuńczyk, a w mniejszych ilościach także jaja oraz przetwory mleczne.
Niedobór jodu - jak uzupełnić
Wiedząc jakie jedzenie jest bogate w jod możemy układać codzienny jadłospis w taki sposób, aby uzupełniać na bieżąco zapotrzebowanie na ten pierwiastek. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wydawany na receptę lek. Najczęściej dotyczy to pacjentów z niedoczynnością tarczycy.
Jednym ze sposobów na uzupełnienie niedoboru jodu w organizmie jest ponadto przyjmowanie odpowiednich suplementów diety. Do najpopularniejszych należą algi – kelp.
Ile jodu dziennie?
Dzienne zapotrzebowanie na jod uzależnione jest od wieku oraz płci. Rekomendowane spożycie tego pierwiastka wynosi:
- dla osób dorosłych — 150 µg/dzień;
- dla kobiet w ciąży i podczas laktacji — 250 µg/dzień;
- w pierwszym roku życia 50 µg/dzień;
- w wieku od 1–5 lat — 90 µg/dzień;
- wieku 6–12 lat — 120 µg/dzień.
Jod - skutki uboczne
Choć właściwości zdrowotne jodu są nie do przecenienia, jego nadmierna podaż może nieść za sobą poważne konsekwencje. Warto to podkreślić, ponieważ w obecnych czasach wiele osób przyjmuje go na własną rękę. Tabletki z jodem czy kapsułki z jodem są powszechnie dostępne w formie suplementów diety. Najpoważniejszym skutkiem ubocznym zażywania ich w zbyt dużych ilościach, nieadekwatnych do zapotrzebowania organizmu, jest rozwój nadczynności tarczycy.
Jeśli zastanawiasz się jak suplementować jod, przed zakupieniem konkretnego preparatu najlepiej skonsultuj się w lekarzem i upewnij co do zasadności przyjmowania tego pierwiastka w postaci tabletek. Zalecane dawkowanie jodu powinno być ściśle przestrzegane.
Jod dla dzieci
Niewystarczająca ilość jodu w diecie dziecka, co wg danych literaturowych zdarza się całkiem często, może korelować z występowaniem poważnych konsekwencji zdrowotnych. Gdy dojdzie do poważnych niedoborów tego pierwiastka na etapie życia płodowego, obserwuje się trwałe uszkodzenia płodu, zahamowanie wzrostu, a także niepełnosprawność umysłową. Przy mniejszych niedoborach dziecko może przejawiać osłabione funkcje myślowe i niższe niż przeciętnie IQ.
Jeśli natomiast jodu zabraknie w okresie wczesnodziecięcym, konsekwencją bywa rozwój niedoczynności tarczycy. Typowe są wówczas spowolniony wzrost, ogólne osłabienie i obniżona odporność, przybieranie na wadze, nadmierna suchość skóry.
Jod w tabletkach dla dzieci może zostać zalecony przez lekarza endokrynologa. Poza tym wskazane jest oczywiście dbanie o właściwą dietę, bazującą m.in. na rybach i owocach morzach. W diecie dziecka powinny być obecne także wszystkie potrzebne witaminy i minerały ( w szczególności witamina D, którą należy suplementować).
Jod w ciąży
Jod w ciąży oraz w trakcie karmienia piersią jest niezbędny do prawidłowego rozwoju dziecka. W celu zapewnienia właściwej podaży tego pierwiastka, istnieją oficjalne rekomendacje odnośnie dawek, jakie powinny być stosowane przez przyszłe matki (250 µg/dzień). Dlatego też multiwitaminy dedykowane kobietom w ciąży najczęściej zawierają go składzie.
Bibliografia:
- Pyka B, Zieleń-Zynek I, Kowalska J i wsp. Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu — w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami. Folia Cardiologica 2019; 14(2):156–160.
- https://ods.od.nih.gov/pdf/factsheets/Iodine-Consumer.pdf (data wejścia: 03.11.2022).
