Nie ma chyba osoby, która nie znałaby zapachu lawendy. Choć surowiec ten słynie przede wszystkim z działania uspokajającego i ułatwiającego zasypianie, to nie jedyne cenne właściwości, jakie posiada. Sprawdź kiedy lawenda wąskolistna może być przydatna i co warto wiedzieć na jej temat.
Lawenda wąskolistna – zastosowania
Lawenda wąskolistna (łac. Lavandula angustifolia) znana powszechnie także jako lawenda lekarska jest rośliną cenioną od czasów starożytnych. Już wówczas wykorzystywano ją do aromatyzowania wody podczas kąpieli (nazwa lawenda pochodzi od łacińskiego lavare, co oznacza „myć się”).
Obecnie zastosowanie lawendy jest znacznie szersze. Choć wynika ono głównie z tradycji, wiele osób docenia właściwości tego surowca. Może być on wykorzystywany zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie.
Główne wskazania do stosowania naparów z kwiatów lawendy wąskolistnej obejmują:
Wewnętrznie:
- Nadmierne pobudzenie nerwowe;
- Stany niepokoju;
- Bezsenność;
- Bóle głowy;
- Zaburzenia trawienne;
- Zaburzenia łaknienia;
Zewnętrznie:
- Stany zapalne jamy ustnej i gardła (do płukania);
- Podrażnienia, oparzenia słoneczne, ukąszenia owadów (do przemywania);
- Niewielkie zranienia;
- Zaburzenia krążenia (do kąpieli);
- Katar i przekrwienie błony śluzowej nosa (do inhalacji);
- Migreny i bóle głowy.
Olejek lawendowy – właściwości
Właściwości lawendy wynikają w głównej mierze z obecnego w jej kwiatach olejku eterycznego, który działa uspokajająco. Prezentuje on ponadto działanie rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, poprawia perystaltykę jelit oraz dróg żółciowych, a także w niewielkim stopniu stymuluje produkcję soków trawiennych oraz łagodzi wzdęcia. Stosowany miejscowo noweluje stan zapalny, podrażnienie oraz świąd.
Przeciwwskazania do stosowania produktów z lawendy
Choć właściwości lecznicze lawendy lekarskiej i jej wpływ na zdrowie są niezwykle cenne, istnieją pewne środki ostrożności, które należy zachować. Dotyczą one w szczególności czystego olejku lawendowego.
Lawenda w ciąży, podobnie jak większość roślin olejkowych, jest przeciwwskazana. Nie rekomenduje się jej także kobietom karmiącym piersią. Przyszłe mamy powinny za to pamiętać, aby zażywać niezbędne witaminy, w tym witaminę D.
W przypadku dzieci stosowanie olejku lawendowego wymaga szczególnej uwagi. W żadnym wypadku nie należy podawać go doustnie, a zewnętrzne aplikowanie powinno być ograniczone do nanoszenia bardzo niewielkich ilości olejku zawieszonego w oleju nośnym. Ponieważ wielu rodziców sięga po olejki chcąc wzmocnić odporność swoich pociech, warto wcześniej zasięgnąć konsultacji z lekarzem pediatrą. Jeśli uzna on za uzasadnione może zalecić dedykowane najmłodszym multiwitaminy. Z pewnością poinformuje też, że stosowanie olejku lawendowego poniżej 3. miesiąca życia dziecka nie jest wskazane.
Należy ponadto pamiętać, że duże dawki olejku lawendowego mogą powodować stany zapalne w obrębie błony śluzowej żołądka oraz jelit, drażnić nerki oraz pęcherzyki płucne i to nie tylko, gdy przyjmuje się go wewnętrznie. Olejki eteryczne to silnie skoncentrowane środki, które przenikają do krwioobiegu i w skrajnych przypadkach powodują podrażnienia narządów wewnętrznych (m.in. wątroby i nerek), także wówczas, gdy są niewłaściwie stosowane zewnętrznie. Dlatego też miejscowe nakładanie olejku eterycznego lawendy, podobnie jak w przypadku każdego innego olejku, wymaga rozcieńczenia go w wybranym oleju nośnym (np. olej arganowy, oliwa z oliwek). Bezpośrednie stosowanie na skórę (bez rozcieńczenia) może wiązać się także z miejscowymi podrażnieniami.
W przypadku naparów, np. herbaty z lawendy przeciwwskazania są zbliżone do tych, które opisano dla olejku (nie zaleca się ich ciężarnym, karmiącym piersią oraz małym dzieciom).
Dla kogo produkty z lawendą?
Preparaty z lawendą sprawdzą się w szczególności u osób cierpiących na łagodne po umiarkowane stany napięcia nerwowego. W tym celu można sięgać m.in. po gotowe suplementy diety, które oprócz wyciągów z tego surowca najczęściej zawierają także dodatek w postaci ekstraktów z innych roślin o działaniu uspokajającym (np. liście melisy lub szyszki chmielu).
Zastosowanie lawendy lekarskiej w formie szklanki naparu na godzinę przed snem zapewni efekt rozluźnienia, a także pozytywnie wpłynie na układ pokarmowy. Najczęściej jednak lawenda stanowi składnik gotowych mieszanek o działaniu uspokajającym i ułatwiającym zasypianie. Dlaczego? Otóż lawenda do picia w postaci naparu, ma dość specyficzny smak, który nie każdemu odpowiada. Poza tym łączenie jej np. z melisą, rumiankiem lub chmielem zapewnia silniejszy efekt terapeutyczny.
Jak zrobić olejek lawendowy?
Powszechna dostępność lawendy sprawia, że wiele osób próbuje pozyskiwać z niej olejek eteryczny samodzielnie. Można to zrobić na kilka różnych sposobów. Jednym z nich jest prowadzenie w warunkach domowych destylacji z parą wodną. Proces ten jednak wymaga odpowiedniej aparatury.
Inną, o wiele prostszą metodą, jest macerowanie kwiatów lawendy w wybranym oleju. W tym celu wystarczy umieścić w słoiku świeże lub suszone kwiaty lawendy i zalać je podgrzanym olejem (np. arganowym lub migdałowym), zakręcić i umieścić słoik w ciemnym miejscu na kilka tygodniu. Po tym czasie należy odcedzić kwiaty i przelać olej do ciemnej butelki. Przetworzona w ten sposób lawenda lekarska posłuży np. do pielęgnacji cery dotkniętej zmianami zapalnymi i trądzikiem. Domowy olej lawendowy pomoże także w przypadku ukąszeń oraz jako aromatyzujący dodatek do stosowanych na co dzień kosmetyków. Można go ponadto wykorzystywać do odprężających kąpieli lub nacierania klatki piersiowej przed snem w przypadku problemów z zasypianiem.
Bibliografia:
- EMA: Community herbal monograph on Lavandula angustifolia Mill., aetheroleum, 2012
- Cavanagh H, Wilkinson J: Lavender essential oil: a review. Australian Infection Control, 2005
- Adaszyńska-Skwirzyńska M, Swarcewicz M. Skład chemiczny i aktywność biologiczna lawendy lekarskiej. Wiadomości Chemiczne. 2014;68(11-12):1074-1093.
