Torbiel pajęczynówki to zaledwie 2% wszystkich zmian w centralnym układzie nerwowym o nieurazowym charakterze. Najczęściej rozwija się przed 20 rokiem życia u mężczyzn. Nawet 90% pacjentów z objawami torbieli pajęczynówki to dzieci! Co to jest torbiel pajęczynówki? Czy to groźne? Czy torbiel pajęczynówki może pęknąć? Aż wreszcie – jakie są objawy torbieli pajęczynówki i czy można tę zmianę leczyć?
Torbiel pajęczynówki – czy jest groźny?
Co to jest torbiel pajęczynówki? Jest to zmiana o charakterze patologiczny. Polega na powstaniu zbiorników z płynem w oponie pajęczej (zwanej potocznie pajęczynówką) lub w kanale kręgowym. Najczęściej torbiel pajęczynówki w głowie lokuje się tuż przy szczelinach mózgu lub zbiornikach samej pajęczynówki. Mowa tu o:
- torbieli pajęczynówki tylnego dołu czaszki – do 30% przypadków,
- torbieli pajęczynówki środkowego dołu czaszki – do 50% przypadków,
Torbiele pajęczynówki kanału kręgowego i inne jego postaci w 90% są zmianami pojedynczymi, ale zdarzają torbiele pajęczynówki u dzieci, które są mnogie. Dotychczas przede wszystkim u dzieci zdiagnozowano skupiska torbieli
Torbiel pajęczynówki – objawy
Objawy torbieli pajęczynówki w tylnym dole czaszki czy w innej jej części są zauważane przeważnie przy średnich i dużych zmianach. Przy małych – symptomy mogą być niewyczuwalne. Nierzadko występuje wyłącznie zmęczenie. Osoby z torbielą sięgają wówczas po minerały i witaminy w formie suplementów, by zredukować utrzymującą się senność.
Objawy torbieli pajęczynówki tylnego dołu czaszki lub innych jej części to przede wszystkim:
- zmęczenie,
- osłabienie,
- ból i zawroty głowy,
- nudności i wymioty.
Duże torbiele mogą dawać bardzo niepokojące objawy. Czy torbiel pajęczynówki jest groźna przy tak poważnych zmianach? Tak, ponieważ mogą wystąpić:
- wzrost ciśnienia śródczaszkowego,
- ataksja,
- drgawki,
- wodogłowie,
- niedowłady,
- zaburzenia czucia i motoryki,
- zaburzenie rozwoju,
- zmiana zachowania.
Ponadto objawami torbieli pajęczynówki w okolicy skroniowej czy inne części czaszki mogą być: splatanie, bezdech senny, zaburzenie równowagi, szumy w uszach lub nawet utrata słuchu.
Co istotne, objawy torbieli pajęczynówki w okolicy skroniowej mogą być nieco inne niż objawy torbieli pajęczynówki w tylnym dole czaszki. Symptomy są zależne od miejsca ulokowania zmiany. Przykładowo – jeśli torbiel znajduje się w środkowym dole czaszki, najczęściej występuje podwójne widzenie i silny ból głowy, który nie znika pomimo stosowania leków przeciwbólowych.
Rozwój torbieli jest bardzo dynamiczny. Przez to objawy torbieli pajęczynówki móżdżku, torbieli pajęczynówki pomiędzy półkulami móżdżku, czy też torbieli pajęczynówki w okolicy skroniowej lewej mogą wzmagać się i zanikać. Podobnie jaki sama zmiana może rosnąć i samoistnie się zmniejszać.
-
Torbiel pajęczynówki – leczenie
Metoda leczenia torbieli pajęczynówki zależy od wielkości zmiany. Małe wymiary torbieli pajęczynówki nie kwalifikują zwykle pacjenta do operacji, ponieważ nie dają wyraźnych symptomów. Przy średnich torbielach pajęczynówki w głowie leczenie chirurgiczne wdraża się tylko przy nasilonych dolegliwościach. Natomiast przy dużych torbielach pajęczynówki operacja jest konieczna zawsze ze względu na możliwość rozwoju m.in. wodogłowia.
Torbiel pajęczynówki – leczenie farmakologiczne
Aby zachować zdrowie przy małych rozmiarów torbieli pajęczynówki, nie ma konieczności wykonywania operacji. Niekiedy jednak objawy bywają dokuczliwe, dlatego wdraża się leczenie farmakologiczne torbieli pajęczynówki (łagodzących objawy).
Ze względu na to, że torbiel pajęczynówki tylnej jamy czaszki czy torbiel pajęczynówki płata skroniowego mogą się powiększać, konieczne jest regularne poddawanie się diagnostyce obrazowej, by wykluczyć rozrost zmiany.
Torbiel pajęczynówki – operacja
Przy średnich i dużych torbielach pajęczynówki lewego płata skroniowego czy torbielach pajęczynówki tylnego dołu czaszki leczenie polega na wykonaniu zabiegu neurochirurgicznego.
W celu usunięcia torbieli wykorzystywanych jest kilka różnych metod. Może być to cystocysternostomia lub cysternostomoia z implantacją drenu. Oba zabiegi należą do grupy metod endoskopowych. Obecnie wykonywane jest też laserowe usuwanie torbieli pajęczynówki. Metoda operacji zależy od ulokowania zmiany.
Torbiel pajęczynówki – przyczyny powstania
Przyczyną powstania torbieli pajęczynówki może być zdwojenie lub rozszczepienie pajęczynówki. Niekiedy przyczyna torbieli pajęczynówki jest wrodzona (anomalia rozwojowa), a innym razem wtórna (wynika ze stanu zapalnego lub urazu).
Obecnie przyjmuje się trzy możliwe przyczyny powstania zmian:
- występowanie jednokierunkowej zastawki w części między torbielą a przestrzenią podpajęczynówkowej (płyn mózgowo-rdzeniowy jest transportowany z przestrzeni podpajęczynówkowej w stronę innych tkanek),
- występowanie w torbieli komórek, jak te w splotach naczyniówkowych (są one zdolne produkować płyn mózgowo-rdzeniowy),
- zmiana ciśnienia między tym wewnątrz torbieli a przestrzenią podpajęczynówkową.
Torbiele pajęczynówki mogą powstać u każdego. Nie ma znaczenie odporność organizmu, aktywność fizyczna, styl życia i sposób odżywiania.
Czy torbiel pajęczynówki może pęknąć?
Wiele osób zastanawia się po otrzymaniu diagnozy torbieli pajęczynówki – czy to rak. Nie jest to jednak zmiana nowotworowa. Mało tego, bardzo często nie daje żadnych objawów. Jeśli jednak występują niepokojące symptomy, a zmiana jest duża – konieczna jest interwencja lekarza.
Torbiele określane są jako zmiany łagodne i raczej nie pękają samoistnie. Wymagają obserwacji i interwencji, jeśli są na tyle duże, że ucisk wywołuje zagrażające zdrowiu lub życiu objawy.
Bibliografia:
- G. Wójcik, Wewnątrzczaszkowe torbiele pajęczynówki w aspekcie klinicznym i radiologicznym, „Wiadomości Lekarskie” 2016, t. 69, nr 3, s. 560–564.
- K. Stachura, Efektywność zabiegów neuroendoskopowych w wybranych przypadkach patologii śródczaszkowej u dorosłych w ocenie długofalowej, Wydawncitwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
