Czy kakao jest zdrowe – oto jest pytanie! Okazuje się, że tak. Obecna w nasionach kakaowca teobromina może poprawiać kondycję umysłową oraz dostarczać energii, podobnie jak kofeina. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o zaletach stosowania kakaowca. Z poniższego artykułu dowiesz się kto może skorzystać na przyjmowaniu suplementów teobrominy, a kto powinien ich unikać.
Jakie są właściwości teobrominy?
Prozdrowotne właściwości kakao znane są od bardzo dawna. Wszystko za sprawą zawartej w nasionach kakaowca teobrominy, czyli 3,7-dimetyloksantyny. Związek ten, podobnie jak kofeina oraz teina, należy do grupy alkaloidów purynowych.
Niegdyś zastosowanie teobrominy w medycynie było całkiem szerokie. Wykorzystywano ją jako środek wspomagający pracę serca, a także zwiększający diurezę. Stanowiła także remedium w astmie oskrzelowej. Aktualnie najczęściej występuje jako składnik suplementów diety o działaniu psychostymulującym. Stosowana w niewielkich dawkach usprawnia przepływ krwi w naczyniach mózgowych, a także zwiększa przepływ wieńcowy.
W jakich produktach spożywczych znajduje się teobromina?
A zatem, gdzie występuje teobromina? Tak jak wspomniano na samym początku, głównym źródłem tego związku w przyrodzie są nasiona kakaowca (kakaowiec właściwy – łac. Theobroma cacao). Kakao jest niezwykle zasobne w ten związek. Poza tym teobromina obecna jest także w czekoladzie, a także w niektórych innych niż kakaowiec surowcach roślinnych (m.in. guarana, kawa arabska, ostrokrzew paragwajski).
Produkty spożywcze to nie jedyne źródło teobrominy. Występuje ona także w suplementach diety, (najczęściej w postaci kapsułek, niekiedy także proszku) zwykle w dawkach od 300 do 500 mg.
Wpływ teobrominy na organizm człowieka
Teobromina a ciśnienie tętnicze
Wpływ teobrominy na organizm badany jest od dawna. Dzięki temu wiadomo, że jej działanie na ustrój ludzki jest wielokierunkowe. Teobromina może powodować obniżenie ciśnienia krwi poprzez rozszerzanie naczyń krwionośnych i zwiększanie diurezy.
W próbie klinicznej z udziałem 84 zdrowych ochotników, podawanie teobrominy w dawkach od 250 do 1000 mg znacząco obniżało ciśnienie krwi u badanych. Inne doniesienie wykazało, że podanie 700 mg teobrominy przy podniesionym ciśnieniu krwi, w ciągu godziny od jej spożycia wywierało zauważalne działanie hipotensyjne. Dodatkowo prowadzono także próby badawcze z użyciem kakao wzbogaconego w 1000 mg teobrominy. Po 3 tygodniach od jego stosowania zauważono u 42 zdrowych ochotników wyraźny spadek ciśnienia.
Teobromina a funkcje poznawcze
Właściwości zdrowotne kakao to m.in. także jego pozytywny wpływ na sprawność umysłową. Teobromina jest bowiem związkiem, który wywiera działanie psychostymulujące.
W próbie z udziałem 30 pacjentów badano wpływ spożywania napojów na bazie kakao, które zawierały różne ilości teobrominy. Na ich podstawie wyciągnięto wnioski, że ich stosowanie ogranicza zmęczenie psychiczne, usprawnia procesy myślowe, a także poprawia koncentrację. Podkreśla się jednak, że potrzeba więcej szczegółowych badań w tym zakresie. Wiadomo bowiem, że poza teobrominą kakao zawiera także szereg innych cennych związków, m.in. z grupy polifenoli (np. flawonoidy), które również w pozytywny sposób mogą wpływać na funkcjonowanie mózgu.
Teobromina a układ oddechowy
Kolejne cenne działanie teobrominy ma związek z górnymi drogami oddechowymi. Od dawna wiadomo, że związek ten rozszerza oskrzela, przez co wykorzystywano go właśnie w leczeniu różnych chorób układu oddechowego (m.in. zapalenie oskrzeli oraz astma).
Czy teobromina jest szkodliwa dla zdrowia?
Bardzo często pojawia się pytanie czy wpływ teobrominy na zdrowie jest wyłącznie pozytywny. Zasadniczo, jeśli środek ten stosowany jest w zalecanych dawkach, uznaje się go za bezpieczny. Zbyt duże ilości teobrominy mogą natomiast wywoływać szereg skutków ubocznych, jak np. silne bóle głowy, pocenie się czy drżenie rąk. Produkty spożywcze na bazie proszku kakao, ze względu na obecność garbników, mogą działać zapierająco.
Czy można spożywać teobrominę codziennie?
Teobromina wydaje się być bezpieczna, gdy jest stosowana w odpowiedniej dawce. Długotrwałe dzienne spożycie (ok. 1000-1500 mg) może powodować u niektórych osób następujące działania niepożądane.
- Mdłości;
- Utrata apetytu;
- Bóle głowy;
- Zaburzenia nastroju;
- Zaburzenia snu.
W dwóch badaniach z udziałem 122 zdrowych uczestników dawki od 300 do 1000 mg teobrominy zwiększały częstość akcji serca w sposób zależny od dawki. W ciągu 5 godzin tętno zwiększyło się o około 6 – 7 uderzeń na minutę.
Nasuwa się zatem pytanie czy picie kakao jest zdrowe. Z zachowaniem zdrowego umiaru, jak najbardziej tak, bowiem kakao to nie czysta teobromina. Poza nią zawiera szereg cenny związków w tym witaminy (m.in. A, E oraz B), minerały, np. magnez oraz antyoksydanty. Co ciekawe, kakao posiada także właściwości odchudzające (teobromina w nim zawarta może przyspieszać spalanie tkanki tłuszczowej, w podobny sposób do kofeiny).
Jakie są przeciwwskazania do spożywania teobrominy?
Przeciwwskazaniem do stosowania czystej teobrominy, w postaci suplementów, są ciąża oraz laktacja. Z dużą ostrożnością do jej przyjmowania powinny podchodzić także osoby cierpiące z powodu chorób serca (m.in. zastoinowa niewydolność serca), nerek oraz wątroby.
Nie jest zalecane stosowanie jej przez osoby w wieku podeszłym oraz dzieci (oczywiście zdrowe kakao dla dzieci można obecnie z łatwością nabyć i nie ma przeciwwskazań by podawać je jako produkt spożywczy, np. z mlekiem czy jako dodatek do wypieków). Należy jednak pamiętać, że kakao i otrzymywane z niego produkty mogą wywoływać odczyny alergiczne, a w większych ilościach także nadmierne pobudzenie lub migreny.
Jeśli natomiast chodzi o interakcję z innymi suplementami lub lekami, łączenie teobrominy z kofeiną może powodować wzajemne nasilanie działania obu tych składników i powodować m.in. przyspieszoną pracę serca. Poza tym substancja ta może wchodzić w interakcje z lekami o działaniu moczopędnym oraz obniżającym ciśnienie krwi. Jeśli więc stosujemy na stałe jakikolwiek preparat leczniczy, bez względu na to czy są to multiwitaminy, czy też leki ordynowane z przepisu lekarza, najlepiej skonsultować się ze specjalistą.
Bibliografia:
- IARC Working Group on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Coffee, Tea, Mate, Methylxanthines and Methylglyoxal. Lyon (FR): International Agency for Research on Cancer; 1991. (IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans, No. 51.) Theobromine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507032/.
- Baggott MJ, Childs E, Hart AB, de Bruin E, Palmer AA, Wilkinson JE, de Wit H. Psychopharmacology of theobromine in healthy volunteers. Psychopharmacology (Berl). 2013 Jul;228(1):109-18. doi: 10.1007/s00213-013-3021-0. Epub 2013 Feb 19. PMID: 23420115; PMCID: PMC3672386.
- van den Bogaard B, Draijer R, Westerhof BE, van den Meiracker AH, van Montfrans GA, van den Born BJ. Effects on peripheral and central blood pressure of cocoa with natural or high-dose theobromine: a randomized, double-blind crossover trial. Hypertension. 2010 Nov;56(5):839-46. doi: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.110.158139. Epub 2010 Sep 7. PMID: 20823377.
- Katz DL, Doughty K, Ali A. Cocoa and chocolate in human health and disease. Antioxid Redox Signal. 2011 Nov 15;15(10):2779-811. doi: 10.1089/ars.2010.3697. Epub 2011 Jun 13. PMID: 21470061; PMCID: PMC4696435.
- Matławska I. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowkiego w Poznaniu, 2008.
