Zaparcia u dzieci to dość powszechnie występująca przypadłość. Szacuje się, że dotyczy nawet 10-30% pacjentów pediatrycznych. W wielu przypadkach ma charakter przewlekły i idiopatyczny. Oznacza to, że nie jest efektem choroby jelit. W poniższym artykule wyjaśniamy jak zwalczać zaparcia u dziecka.
Zaparcia u dziecka – objawy
Zaparcie u dziecka stanowi częsty powód wizyt u lekarza pediatry. Problem ten najczęściej dotyka maluchów w wieku 2-4 lat, choć zasadniczo diagnozowany jest zarówno u starszych, jak i młodszych pacjentów populacji w wieku rozwojowym.
Zdecydowana większość dzieci cierpi z powodu zaparć czynnościowych. W ich przebiegu nie obserwuje się innych niepokojących symptomów, jak np. zmiany w obrazie morfologicznym krwi. Zgodnie z obowiązującymi Kryteriami Rzymskimi III objawy zaparcia u dziecka to przede wszystkim zmniejszona częstotliwość oddawania stolca – nie więcej niż dwa wypróżnienia na tydzień, przez okres minimum 2 miesięcy. To jednak nie wszystko. Stawiając diagnozę lekarz, na podstawie badania oraz wywiadu najczęściej stwierdza obecność obfitych mas kałowych w odbytnicy. W przebiegu zaparć u dzieci typowe jest także oddawanie stolców o dużej objętości oraz bolesne wypróżnienia.
Zaparcia u dzieci – przyczyny
W zdecydowanej większości przypadków przyczyny zaparcia u dzieci mają charakter czynnościowy. Uznaje się, że najprawdopodobniej mogą być one wynikiem zaburzeń w zakresie motoryki jelita grubego, powodujących jej nasilenie lub osłabienie. Występowaniu dolegliwości sprzyjać może ponadto dieta uboga w błonnik, zbyt małe spożycie płynów w ciągu dnia, ale także zaburzenia sfery psychologicznej.
Produkty powodujące zaparcia u dzieci
Zarówno przewlekłe jak i jednorazowe zaparcie u dzieci w wielu przypadkach bywa wynikiem spożywania konkretnych produktów. Najczęściej wymieniane to:
- Słodycze, m.in. duże ilości czekolady;
- Kakao;
- Produkty mączne (kluski, makarony, pierogi);
- Białe pieczywo;
- Banany;
- Jagody;
- Ziemniaki;
- Gotowana marchewka.
Co na zaparcia u dzieci?
Chcąc wyregulować metabolizm dziecka i częstość oddawania stolca, należy podjąć szereg działań. Warto także uzbroić się w cierpliwość, bowiem efekty nie zawsze przychodzą od razu. To, jak leczyć zaparcia u dzieci, najlepiej skonsultować z lekarzem. Wizyta u specjalisty ma przede wszystkim wiązać się z wykluczeniem poważniejszych, organicznych przyczyn dolegliwości, ale i wdrożeniem właściwego postępowania.
Domowe sposoby na zaparcia u dziecka
Popularne sposoby na zaparcia u dziecka to bardzo często proste, wręcz babcine metody. Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią podaż płynów, w szczególności wody. Niestety wiele dzieci nie pije wystarczająco dużo.
Skuteczną metodą może być także podawanie wybranych surowców zielarskich, m.in. tych bogatych w śluzy. Ich działanie polega na rozluźnianiu stolca, a także usprawnianiu pasażu jelitowego. Przykładem może być siemię lniane. Na zaparcia u dzieci stosuje się je w formie kleiku. Wystarczy 1 łyżkę nasion lnu zalać szklanką wody i gotować na niewielkim ogniu przez ok. 10 min. Po odcedzeniu i wystudzeniu można podawać tak przygotowany specyfik np. w połączeniu z puree z owoców lub z dowolnym napojem.
Dla przykładu, kompot z suszonych śliwek na zaparcia dla dziecka sprawdzi się tu doskonale. Bardzo często skutecznym domowym środkiem okazuje się także picie soku z cytryny, wody z dodatkiem miodu lub rozcieńczonego zakwasu z buraków.
Poza tym warto zachęcać dziecko do regularnego ruchu oraz stosować delikatne, rozluźniające masaże brzucha. Tego rodzaju zabiegi sprzyjają usprawnieniu pasażu jelitowego i przesuwaniu się mas kałowych. Bolesne, silne zaparcia u dziecka, najczęściej wymagają jednak zastosowania odpowiednich środków dostępnych w aptekach.
Szybki sposób na zaparcia u dziecka
Jeśli zatwardzenie ma charakter szczególnie dokuczliwy, można sięgnąć po glicerynowe czopki na zaparcia dla dzieci. Po aplikacji doodbytniczej, gliceryna rozpuszcza się pod wpływem ciepła i delikatnie drażni końcowy odcinek jelita grubego, wskutek czego dochodzi do wypróżnienia. Na rynku dostępne są ponadto wlewki na zaparcia dla dzieci. Mechanizm ich działania jest zbliżony do czopków.
Poza tym warto, a niekiedy wręcz wskazane jest, podać syrop na zaparcia u dziecka. Tego rodzaju preparaty zawierają w składzie środki osmotycznie czynne, m.in. dwucukier laktulozę. Rekomenduje się ją najczęściej seniorom, ale i dzieciom. Działanie laktulozy polega na rozluźnianiu mas kałowych.
Innym rodzajem popularnych środków z kategorii: preparat na zaparcia u dzieci, są makrogole. Związki te posiadają zdolność wiązania dużych ilości wody i zwiększają objętość stolca. Podobnie jak laktuloza mogą być stosowane nawet przez dłuższy okres czasu, bez negatywnego wpływu na zdrowie.
Oczywiście jak najbardziej wskazane jest także włączenie odpowiedniej probiotykoterapii. Zadbanie o mikrobiom jelitowy może w krótkim czasie przynieść zauważalną poprawę w zakresie regulacji częstości wypróżnień.
Kolejnym sposobem, o którym warto wspomnieć jest herbata na zaparcia u dzieci, na bazie wybranych surowców zielarskich. Nie chodzi tutaj jednak o działające przeczyszczająco zioła bogate w antrazwiązki (np. liść senesu), które u dzieci są przeciwwskazane. W przypadku najmłodszych zaleca się stosowanie odpowiednio skomponowanych mieszanek ziołowych, które najczęściej bazują na takich surowcach jak: owoce kopru włoskiego, koszyczki rumianku, kwiatostan lipy czy liść maliny. Ich działanie ma jednak przede wszystkim charakter wspomagający i polega na wywoływaniu efektu spazmolitycznego oraz łagodzeniu wzdęć.
Dieta na zaparcia u dzieci
Kolejny ważnym aspektem walki z problemem wypróżnień jest właściwa dieta na zaparcia u dzieci. Wskazane jest aby przede wszystkim była bogatoresztkowa, czyli inaczej wysokobłonnikowa. W jadłospisie dziecka cierpiącego na zaparcia czynnościowe powinny znaleźć się takie produkty jak:
- warzywa (najlepiej duszone lub gotowane na parze);
- owoce (np. jabłka, suszone śliwki i figi);
- produkty z pełnego ziarna (pieczywo razowe i żytnie, otręby);
- kasze;
- kefiry i jogurty;
- mięso drobiowe;
- oleje roślinne (np. oliwa z oliwek);
- kawa zbożowa;
- kiszonki (ogórki kiszone, kapusta kiszona).
Jadłospis bogaty w warzywa oraz owoce zapewnia dziecku regularną podaż witamin i minerałów. Pozytywnie wpływa nie tylko na pracę jelit, ale także ogólną odporność. Warto o tym pamiętać.
Bibliografia:
- Gaweł E, Romańczuk B. Zaparcia u dzieci – standardy terapeutyczne. Lekarz POZ 4/2021:309-312.
- Czerwionka-Szaflarska M, Romańczuk B. Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży. Forum Medycyny Rodzinnej 2008;2(5):349–357.
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/zaparcia/ (data wejścia: 03.11.2022).
