Ostropest plamisty to popularna roślina lecznicza stosowana od pokoleń. Posiada szereg cennych właściwości. Jego zastosowanie koncentruje się przede wszystkim wokół dolegliwości wątroby, jednak spektrum działania jest znacznie szersze. Sprawdź co warto wiedzieć na temat ostropestu i w jaki sposób właściwie go stosować.
Ostropest plamisty – właściwości
Ostropest plamisty (łac. Sylibym marianum L. Gaertner) jest rośliną należącą do rodziny Astrowatych. Występuje w wielu zakątkach światach. W Polsce jest gatunkiem pospolitym. Ogólnym pokrojem przypomina oset, z którym często bywa mylony. Ostropest posiada liczne właściwości prozdrowotne. Surowcem wykorzystywanym w medycynie jest owoc ostropestu plamistego – Sylibi mariani fructus.
Do jego głównych składników aktywnych należą związki flawonoidowe, a konkretnie flawonolignany, w szczególności sylimaryna, której największe stężenie występuje w łupinie nasiennej. Stanowi ona kompleks kilku związków (sylibiny, izosylibiny, sylikrystyny i sylidianiny).
Lecznicze działanie ostropestu plamistego związane jest z jego aktywnością:
- Antyoksydacyjną;
- Przeciwzapalną;
- Hepatoprotekcyjną;
- Hipoglikemiczną;
- Gastroprotekcyjną;
Zdecydowanie najcenniejsze właściwości lecznicze ostropestu plamistego związane są z jego ochronnym wpływem na wątrobę. Działanie hepatoprotekcyjne w przypadku preparatów zawierających sylimarynę ma złożony mechanizm. Polega on m.in. na:
- uszczelnianiu błon hepatocytów (co utrudnia przenikanie toksyn do ich wnętrza);
- pobudzaniu regeneracji komórek wątroby poprzez aktywowanie rybosomowej syntetazy białkowej tRNA, co wzmaga wytwarzanie białek;
- działaniu antyoksydacyjnym (utrzymanie wysokiego stężenia glutationu w wątrobie);
- hamowaniu biosyntezy prozapalnych czynników;
- hamowaniu uwalniania histaminy.
Ostropest plamisty – na co?
Biorąc pod uwagę powyższe, warto odpowiedzieć na pytanie: na co pomaga ostropest plamisty? Do głównych wskazań należą:
- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: niestrawność, wzdęcia, uczucie pełności po jedzeniu;
- schorzenia wątroby, m.in. uszkodzenia i stany zapalne w przebiegu choroby alkoholowej, zatrucia lekami, toksynami (także grzybów) lub w przebiegu wirusowego zapalenia typu B i C;
- zaburzenia profilu lipidowego (podwyższony poziom cholesterolu całkowitego, trójglicerydów oraz LDL);
- podwyższony poziom glukozy we krwi;
- brak łaknienia.
Warto dodać, że zastosowanie ostropestu plamistego w medycynie ludowej obejmowało także leczenie stanów po ukąszeniach węży. Środek ten wykorzystywano również w celu pobudzenia laktacji. Nasiona rośliny docenia się ponadto ze względu na ich właściwości odżywcze. Ostropest plamisty jest bowiem bogatym źródłem białka oraz błonnika pokarmowego.
Ostropest plamisty – dawkowanie
Właściwe dawkowanie ostropestu plamistego jest kluczowe dla osiągnięcia oczekiwanych efektów terapeutycznych. Zwyczajowo stosowana dawka dobowa wynosi 240-900 mg w dwóch lub trzech porcjach podzielonych. Z kolei według rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskazane jest doustne przyjmowanie dobowo 200–400 mg sylimaryny w przeliczeniu na sylibinę, bądź 12–15 g surowca.
Decydując się na zakup preparatu ostropestu, warto zwrócić uwagę na jego dokładny skład oraz jakość. Dobrym wyborem będą produkty zawierające standaryzowane wyciągi z surowca.
Ostropest plamisty - skutki uboczne
Sylimaryna jest dobrze tolerowana. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi po przyjęciu doustnym, które do tej pory odnotowano, były krótkotrwałe zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. wzdęcia brzucha, bóle brzucha, zmiany w wypróżnianiu, biegunka, niestrawność, wzdęcia, nudności). Zgłaszano również bóle głowy i świąd. Należy jednak podkreślić, że ewentualne skutki uboczne ostropestu plamistego mogą pojawiać przy zażywaniu dawek wyższych niż zalecane.
Ostropest plamisty – przeciwwskazania
Przeciwwskazania do stosowania ostropestu plamistego są nieliczne. Surowca powinny unikać osoby ze stwierdzoną alergią na rośliny należące do rodziny Astrowatych. Na podstawie dostępnych badań klinicznych można stwierdzić, że sylimaryna jest bezpieczna dla kobiet ciężarnych. Z drugiej jednak strony, zgodnie z wytycznymi EMA (Europejska Agencja ds. Leków) ostropest plamisty nie powinien być przez nie przyjmowany (ewentualną suplementację najlepiej skonsultować z lekarzem).
Właściwości ostropestu plamistego i jego dobroczynny wpływ na zdrowie, sprawiają, że preparaty sylimaryny cieszą się wśród pacjentów dużą popularnością. Można je przyjmować łącznie z innymi suplementami, które uzupełniają witaminy i minerały, a także wzmacniają odporność organizmu.
Bibliografia:
- https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/draft-european-union-herbal-monograph-silybum-marianum-l-gaertn-fructus_en.pdf
- Siudem P, Paradowska K. Sylimaryna jako lek i suplement diety. Lek w Polsce 2018;6:6-9.
- Matławska I. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, 2008.
