Czarny bez, znany jako Sambucus Nigra, to ceniony surowiec zielarski, którego kwiaty i owoce obfitują w antocyjany i polifenole wzmacniając odporność organizmu. Czarny bez korzystnie wpływa na skórę, nawilżając, regenerując i redukując stany zapalne. Jego wszechstronne zastosowanie w medycynie naturalnej sprawia, że stanowi cenny element wspierający zdrowie. Jakie są właściwości czarnego bzu?
Czarny bez jakie ma właściwości?
Bez czarny, czyli Sambucus Nigra jest popularnym surowcem zielarskim głównie wykorzystywanym w celu poprawy odporności. Właściwości lecznicze wykazuje zarówno kwiat bzu czarnego, jak i jego owoc. Czarny bez charakteryzuje się wysoką zawartością związków aktywnych: antocyjanów, polifenoli, garbników, a także białek stymulujących odporność. Kwiaty czarnego bzu są lepszym źródłem polifenoli ogółem w porównaniu do owoców i mają lepsze działanie antyoksydacyjne. Kwiaty mają więcej kwasów fenolowych, a owoce antocyjanów. Czarny bez jest również źródłem witamin C, A i z grupy B, magnezu, cynku, potasu i żelaza. Związki zawarte w czarnym bzie wykazują pięć właściwości zdrowotnych, do których zalicza się:
- właściwości napotne,
- przeciwzapalne
- przeciwwirusowe,
- stymulujące układ odpornościowy,
- przeczyszczające.
Wysoka zawartość antyoksydantów sprzyja ogólnie poprawie zdrowia i pozwala wspierać organizm w walce z chorobami cywilizacyjnymi.
Zastosowanie czarnego bzu
Właściwości czarnego bzu wykorzystywane są w medycynie naturalnej oraz konwencjonalnej. Preparaty oferujące właściwości czarnego bzu polecane są głównie osobom chcących wzmocnić odporność organizmu, np. w czasie przeziębienia. Suplementy z czarnym bzem polecane są również w chorobach układu krążenia, cukrzycy i otyłości. Bez czarny działa zarówno profilaktycznie i wspomagająco.
Bez czarny stosowany jest głównie w formie naparów, odwarów, syropów, wyciągów i soków. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy bez czarny może skutecznie działać we wspomnianych przypadkach, niemniej brakuje informacji o morfologicznej części rośliny z której przygotowywane są działające preparaty na podstawie których stwierdzono korzystne działanie bzu.
Rola czarnego bzu w medycynie naturalnej
Medycyna naturalna, inaczej mówiąc niekonwencjonalna, poleca korzystanie z preparatów przyrządzonych na bazie czarnego bzu. Jego cenne składniki i potwierdzone w badaniach właściwości mogą być pomocne w naturalnym leczeniu przeziębienia. Z kolei medycyna ludowa wykorzystywała bez czarny do leczenia dolegliwości związanych przykładowo z zakażeniami bakteryjnymi i wirusowymi, a także na wzdęcia, choroby układu rozrodczego oraz w problemach z układem moczowym.
Czarny bez a odporność
Zgodnie z tradycją oraz w oparciu o badania naukowe można śmiało potwierdzić korzystne działanie bzu czarnego na odporność. Składniki zawarte w czarnym bzie mogą wspierać organizm w walce z infekcjami górnych dróg oddechowych, a także przyspieszać reakcję obronną układu immunologicznego. Ponadto owoce bzu wykazują działanie napotne co bywa pomocne w przypadku pojawienia się gorączki. Warto jednak zaznaczyć, że preparaty z czarnym bzem na odporność są korzystne w trakcie trwania choroby czy przeziębienia, nie wykazują one bowiem działania profilaktycznego.
Wpływ czarnego bzu na zdrową skórę
Dzięki obecności cennych składników, takich jak flawonoidy, czarny bez wywiera pozytywny wpływ na skórę. Oto pięć korzyści ze stosowania preparatów z czarnym bzem na skórę:
- nawilżenie - pomaga utrzymać prawidłowy stopień nawilżenia,
- regeneracja - łagodzi podrażnienia i zaczerwienienia, wspomaga gojenie ran,
- zmniejszenie stanów zapalnych - dzięki obecności składników o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych,
- złuszczenie skóry - dzięki obecności kwasów organicznych może dojść do wygładzenia i zmiękczenia skóry,
- spowolnienie procesów starzenia - olejek z czarnego bzu może zniwelować drobne zmarszczki, a działanie antyoksydacyjne zwalcza wolne rodniki.
Napary z kory czarnego bzu polecane są w chorobach skóry dzięki właściwości odkażające.
Przeciwwirusowe właściwości czarnego bzu
Czarny bez znany jest jako surowiec wykorzystywany do produkcji preparatów na odporność. Udowodniono jego korzystne działanie w walce z wirusami i skracaniu czasu trwania choroby nawet o 4 dni.
Przeciwwirusowe działanie wykazują głównie składniki zawarte w kwiatach i owocach czarnego bzu, choć wykorzystywane jest również całe ziele. Przeprowadzono kilka badań na temat przeciwwirusowego działania czarnego bzu. W jednym z badań ekstrakty z czarnego bzu (stężenie 252 μg/ml) były w stanie zahamować namnażanie się wirusa grypy A(H1N1) o 50%. Z kolei 100% zahamowanie występowało przy ekstrakcie 1000 μg/ml.
Czarny bez i potencjalne działanie przeciwcukrzycowe
Składniki obecne w kwiatach z czarnego bzu mogą pozytywnie wpływać na proces leczenia cukrzycy. Działanie przeciwcukrzycowe związane jest z pobudzeniem metabolizmu glukozy oraz wydzielaniem insuliny w trzustce. Badania na temat przeciwcukrzycowego działania czarnego bzu zostały przeprowadzone na myszach więc nie można ich całkowicie przełożyć na człowieka. W badaniach tych zwierzęta otrzymywały ekstrakty z czarnego bzu. Efekt przyjmowania ekstraktów związany był z obniżeniem insulinooporności i glukozy we krwi lub ze zmniejszeniem wydzielania glukozy. Istnieje potrzeba dalszych badań, aby móc śmiało powiedzieć, że czarny bez pomaga w leczeniu cukrzycy.
Soki i przetwory z czarnego bzu
Czarny bez jest bardzo popularny, ponieważ jest łatwo dostępny i można przygotować z niego różne przetwory, np. soki, konfitury, dżemy, napary lub wino. Domowy syrop z bzu czarnego stosowany jest w celu “wygrzania się” co ma służyć w chorobie. Sok z czarnego bzu warto pić ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów korzystnie wpływających na zdrowie. Co ciekawe takie przetwory można proponować nawet kobietom w ciąży i dzieciom. Ważne jednak, aby zbierane owoce czarnego bzu były dojrzałe lub poddane obróbce termicznej.
Przeciwwskazania w spożywaniu czarnego bzu
Czarny bez uznawany jest za bezpieczny i może być spożywany nawet przez kobiety w ciąży i dzieci. Nie można jednak spożywać owoców niedojrzałych lub nie poddanych obróbce termicznej, ponieważ istnieje ryzyko zatrucia. Owoce czarnego bzu mogą zawierać sambunigrynę, która powoduje wymioty i biegunkę.
Czarny bez w kuchni
Czarny bez ma praktyczne zastosowanie w kuchni. Można z niego przygotować wiele przetworów, ale także dań. Ciekawym pomysłem są np. naleśniki z kwiatami czarnego bzu, tzw. “kwiaty czarnego bzu w cieście”. Sok z czarnego bzu może być cennym dodatkiem do herbaty lub wody i najlepiej przygotować go z jak najmniejszej ilości składników. Klasyczny sok z czarnego bzu robi się przecierając jagody bzu i gotując powstały sok z wodą i cukrem, zazwyczaj w proporcjach 1:1:1.
Podsumowanie
Czarny bez wykazuje bogactwo związków aktywnych. Badania potwierdzają skuteczność czarnego bzu w zwalczaniu wirusów, a jego składniki wspierają walkę z infekcjami górnych dróg oddechowych. Dodatkowo, czarny bez korzystnie wpływa na skórę, nawilżając, łagodząc podrażnienia, redukując stany zapalne i opóźniając procesy starzenia. Jego właściwości przeciwcukrzycowe są obiecujące, choć wymagają dalszych badań. Spożywanie przetworów z czarnego bzu, takich jak soki czy syropy, może być korzystne dla zdrowia, jednak należy unikać spożycia niedojrzałych owoców.
Bibliografia:
- Waszkiewicz-Robak B, Biller E. Właściwości prozdrowotne czarnego bzu, Probl Hig Epidemiol, 2018
- Młynarczyk K, Walkowiak-Tomczak D, Łysiak GP. Bioactive properties of Sambucus nigra L. as a functional ingredient for food and pharmaceutical industry. J Funct Foods. 2018 Jan;40:377-390. doi: 10.1016/j.jff.2017.11.025. Epub 2017 Dec 22. PMID: 32362939; PMCID: PMC7185606.
- Baj T. Owoce czarnego bzu – bogatym źródłem polifenoli. Aptekarz Pol 2009,
