Stosowanie preparatów multiwitaminowych jest bardzo wygodną formą uzupełniania zapotrzebowania organizmu zarówno na witaminy rozpuszczalne w wodzie, jak i w tłuszczach. Do tych ostatnich należą środki, które zwykle mają w nazwie „ADEK”. Co oznacza ten skrót? Nic innego jak witaminy A,D,E,K. Poznaj ich właściwości oraz wskazania do stosowania.
Witaminy ADEK - skład
Jak sama nazwa wskazuje, witaminy ADEK to połączenie czterech witamin: A, D, E oraz K. Wszystkie z nich rozpuszczają się w tłuszczach, co odróżnia je m.in. od witaminy C czy witamin z grupy B, które rozpuszczają się w wodzie. Nietrudno się więc domyślić, że biodostępność, czyli stopień przyswajalności kompleksów ADEK koreluje z zawartością tłuszczów w diecie. Dlatego też ADEK witaminy dostępne na rynku (zwłaszcza te w formie kropel), bardzo często mają w swoim składzie komponentę lipidową, jak np. oliwa z oliwek lub olej lniany.
Witaminy ADEK - na co?
Witaminy z grupy ADEK stosowane są przede wszystkim w celu uzupełniania niedoborów. Niekiedy poszczególne z nich wykorzystywane są także przy konkretnych dolegliwościach. Przyjrzyjmy się zatem bliżej jaką rolę w organizmie pełnią witaminy rozpuszczalne w tłuszczach.
Witamina A, czyli inaczej retinol, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku. Jej pochodna stanowi składową rodopsyny – barwnika w siatkówce oka. Niedobory witaminy A prowadzą do zaburzeń adaptacji do ciemności, czyli ślepoty zmierzchowej zwanej potocznie „kurzą ślepotą”. Poza tym ma ona ogromne znaczenie dla utrzymywania właściwego stanu skóry. Suchość i nadmierne rogowacenie mogą być wynikiem lekkich lub umiarkowanych niedoborów tego związku w ustroju. W takich przypadkach suplementowanie witamin z grupy ADEK może okazać się pomocne. Warto również wspomnieć, że retinol wspomaga funkcje odpornościowe organizmu, pracę tarczycy, a także wpływa na produkcję plemników i bierze udział w syntezie progesteronu.
Do produktów spożywczych bogatych w witaminę A należą m.in.: jaja, mleko, sery, masło, oleje, tłuste ryby morskie, marchew, dynia oraz morele.
Kolejnym ważnym składnikiem witamin ADEK jest cholekalcyferol, czyli witamina D3. Pełni ona istotną rolę w gospodarce wapniowo-fosforanowej ustroju. To jednak nie wszystko. Jej wpływ na zdrowie jest o wiele szerszy. Od dłuższego już czasu wiadomo, że prawidłowy poziom witaminy D wpływa na odporność, pracę tarczycy, układu nerwowego, mięśni, a także koreluje ze zmniejszonym ryzykiem występowania chorób cywilizacyjnych oraz chorób nowotworowych.
Witamina D występuje przede wszystkim w żółtkach jaj, tłustych rybach oraz wątrobie.
Chcąc suplementować witaminy ADEK, warto także poznać właściwości tokoferolu (a dokładniej mieszaniny tokoferoli i tokotrienoli), czyli witaminy E. Najszerzej wspomina się o niej w kontekście silnego działania antyoksydacyjnego. Neutralizując wolne rodniki, witamina E hamuje procesy starzenia i zapobiega utlenianiu lipidów. Podkreśla się jej ważną rolę w profilaktyce wielu powszechnych jednostek chorobowych jak np. miażdżyca. Tokoferol ma ponadto istotny wpływ na funkcje rozrodcze, zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Poza tym reguluje aktywność wybranych enzymów, a także stabilizuje błony komórkowe.
Bogatym źródłem witaminy E są orzechy, rośliny strączkowe oraz oliwa z oliwek.
Ostatnim składnikiem kompleksu ADEK jest witamina K. Odpowiada przede wszystkim za prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia (wykazuje działanie przeciwkrwotoczne). Wpływa na utrzymywanie właściwej gęstości mineralnej kości. Jej niedobór może zwiększać ryzyko występowania miażdżycy,
Produkty zawierające witaminę K to: zielone warzywa (np. szpinak, kapusta, sałata, brokuły, brukselka, pietruszka), pomidory, niektóre orzechy i oleje.
Jak przyjmować witaminy ADEK?
Gdy suplementujemy witaminy z grupy ADEK, należy pamiętać o właściwym sposobie ich przyjmowania. Z uwagi na rozpuszczalność w tłuszczach, wskazane jest ich zażywanie w trakcie lub bezpośrednio po posiłku zawierającym komponentę tłuszczową (np. niewielka ilość masła, oliwy lub dowolnego oleju).
Jeśli suplementujemy witaminy ADEK w kroplach, warto dokładnie prześledzić ich skład. Gdy znajduje się w nim np. olej kokosowy, olej lniany lub oliwa z oliwek, nie ma konieczności podawania preparatu w trakcie posiłku.
Ponieważ witaminy rozpuszczalne w tłuszczach posiadają zdolność kumulacji w organizmie, należy ściśle przestrzegać rekomendowanych dawek zalecanych przez producenta. Nadmiar każdej z nich jest dla organizmu bardzo niekorzystny.
Witaminy ADEK dla dorosłych
Oferowane dorosłym preparaty witamin ADEK mają różne formy. Najczęściej są to krople lub postaci stałe, jak np. tabletki lub kapsułki. Witaminy ADEK kapsułki lub tabletki dla wielu pacjentów stanowią wygodniejszą formę suplementacji. Jedna kapsułka zawiera zwykle dawki witamin ADEK pokrywające dziennie zapotrzebowanie na każdą z nich.
ADEK witaminy dla dzieci
Witaminy ADEK dla dzieci dostępne są przede wszystkim w formie kropli doustnych. Często to produkty wegańskie, wzbogacone o naturalne oleje roślinne wspomagające wchłanianie poszczególnych witamin zawartych w preparacie. Podaż kompleksu ADEK dziecku, warto uprzednio skonsultować z lekarzem pediatrą.
Bibliografia:
- Wawer I. Suplementy diety dla ciebie, czyli jak nie stać się pacjentem. Wydawnictwo Wektor. Warszawa, 2009.
